Widok z Salonik 2023

Po pierwszej połowie roku skupionej na branży i możliwościach networkingowych wokół centrum targowego Agora, pojawienie się błyskotliwej włoskiej gwiazdy Moniki Bellucci na tegorocznych Salonikach nagrodziło cierpliwość festiwalowej publiczności spragnionej odrobiny blasku. Odbierając nagrodę Złotego Aleksandra za wkład w sztukę filmową, Bellucci – która przyniosła swój najnowszy film Maria Callas: Listy i wspomnienia – wyraziła głęboką wdzięczność Callas i „pięknej ojczyźnie sopranistki, którą noszę głęboko w sercu” . Film został wyświetlony z okazji 100. urodzin słynnej amerykańsko-greckiej piosenkarki.

Co roku w Salonikach prezentowane są najważniejsze wydarzenia z najważniejszych europejskich festiwali oraz przeglądy najnowszych filmów z krajów sąsiadujących z Grecją. Festiwal otworzył swoją 64. edycję nagrodzonym w Cannes dramatem gastronomicznym Tran Anh Hung „The Taste of Things”, zmysłową historią miłosną z epoki, w której wystąpili Juliette Binoche i Benoît Magimel. Finałem była popularna komedia Aki Kaurismäkiego „Opadłe liście”, opowiadająca o dwójce nieznajomych, którzy odnajdują drogę do szczęścia.

Jury doceniło „Animal” Sofii Exarchou, smutny obraz pracy, która zamienia się w elegancką rozrywkę w kurortach all-inclusive na greckich wyspach. Drugi film fabularny reżysera dramatu Park z 2016 roku, zdobywając Złotego Aleksandra dla najlepszego filmu, stał się pierwszym greckim filmem od 30 lat, który zwyciężył w międzynarodowym konkursie. Dimitra Vlagopoulou otrzymała także nagrodę dla najlepszej aktorki za pełną pasji rolę Katii, głównej tancerki i artystki, która po dziesięciu latach pracy w branży zaczyna odczuwać szkodliwe skutki braku marzeń.

Z rozgłosu szeptano, że debiutancki film „Murderess”, kostiumografki Evy Natheny, stał się jednym z najpopularniejszych biletów festiwalu. Jest to światowa premiera, oparta na powieści Alexandrosa Papadiamantisa z 1903 roku pod tym samym tytułem, która kwestionuje ludzkość w XIX-wiecznej wiejskiej Grecji, gdzie nowonarodzone dziewczynki uważano za ciężar dla zubożałych rodzin. Ten wyrazisty obraz praw kobiet w dzisiejszym społeczeństwie, skupiony wokół uduchowionego występu Karyofyllii Karabeti („Męża Bożego”), zdobył nagrodę FIPRESCI Nagroda dla najlepszego greckiego filmu fabularnego. W międzyczasie, FIPRESCINagroda dla najlepszego filmu międzynarodowego trafiła w ręce brytyjskiego scenarzysty i reżysera Naqqasha Khalida „In Camera” – kolejnego debiutu fabularnego będącego kontynuacją niepewnej podróży młodego aktora (Nabhaan Rizwan), zdeterminowanego, by odnieść sukces w świecie filmu.

Pokaz nowego, urzekającego filmu Michaela Winterbottoma „Shoshana” odbył się w samą porę. Oparty na prawdziwych wydarzeniach thriller polityczny, którego akcja rozgrywa się w Tel Awiwie podczas brytyjskiej okupacji Palestyny ​​w latach trzydziestych XX wieku, gdy zastępcy nadinspektora Wilkina (Douglas Booth) pomaga nowy urzędnik Geoffrey Morton (Harry Melling) i ich dwójka ma za zadanie powstrzymać bojowe grupy syjonistyczne i pojmanie bojownika o wolność Abrahama Sterna (Aury Alby). Tymczasem pomiędzy Wilkinem a tytułową Shoshaną (Irina Starshenbaum), córką prawdziwego marksistowskiego syjonisty Bera Borochowa, rozwija się historia miłosna. Zajęło Winterbottomowi i jego współautorom Laurence’owi Coriatowi i Paulowi Viraghowi 15 lat, zanim przenieśli swój film na duży ekran, który wykorzystuje kroniki filmowe z tamtego okresu, aby rzucić olśniewające światło na korzenie obecnej brutalnej wojny między Izraelem a Gazą.

Spośród 194 filmów fabularnych podobał mi się także debiut włoskiego reżysera Giacomo Abbruzzese Disco Boy, opowiadający o niebezpiecznej operacji francuskiej Legii Cudzoziemskiej mającej na celu ratowanie francuskich zakładników przetrzymywanych przez grupę paramilitarną w Delcie Nigru. To mocne spojrzenie na imperialny wyzysk w Nigerii, z echami filmu Claire Denis Beau Travail (1999), z dzikimi kreacjami Franza Rogowskiego, Morra Ndiaye i Laetitii Ky oraz elektryzującymi obrazami dzięki uprzejmości słynnej autorki zdjęć Hélène Louvart.

Louvart nakręcił także kapryśny obraz Alice Rohrwacher La chimera, obraz o przyjemnej fakturze, łączący różne taśmy filmowe (16 mm, Super 16 mm i 35 mm). Josh O’Connor gra Arthura, melancholijnego angielskiego złodzieja grobów z Toskanii lat 80., który powoli nawiązuje emocjonalną więź z hipnotyzującą Italią graną przez Carol Duarte, opiekunką starzejącej się szlachcianki Flory (zachwycająca Isabella Rossellini). Artur ma dziwne supermoce, które pomagają jego bandzie najeźdźców znaleźć zakopane etruskie skarby i sprzedać je na czarnym rynku. Film Rohrwacher gra z duchami starożytności w nowym, rozpaczliwym świecie XX wieku i jest zachwycającym i magicznym przeżyciem.

Tymczasem rumuńska autorka Cristi Puiu wróciła z nowym filmem politycznym: MMXX. Film składa się z czterech fragmentów, których akcja rozgrywa się podczas prywatnej sesji terapeutycznej, w mieszkaniu młodej pary, w szpitalu i na miejscu zbrodni. Patrzy na przekrój współczesnego społeczeństwa wyłaniającego się z pandemii, ale pozostaje frustrująco nieostry. Z kolei dokument Klebera Mendonca Filho „Obrazy duchów” to cudownie nostalgiczna, na wpół osobista opowieść o zmianach geopolitycznych. Opowiadając historię zanikającego brazylijskiego festiwalu filmowego, porusza wiele kinowych punktów odniesienia, które reżyser Bacurau miał na początku swojej kariery studenckiej.

Jednak ukrytym skarbem, choć na pokazie nie było zbyt wielu widzów, był polski duet reżyserów i operatorów Małgorzata Szumowska i Kobieta z… Michała Englerta, epicka opowieść o zmianie płci rozgrywająca się na tle przejścia Polski od komunizmu do kapitalizmu. Utrzymana w balladowym stylu opowieść o urodzonej jako mężczyzna Anieli (Małgorzata Hajewska) wyrusza w odważną podróż do samopoznania, pomimo okoliczności, które pojawiają się w domu z żoną i dziećmi.

Ogólnie jednak tegoroczny program charakteryzował się tym, że w mniejszym niż zwykle stopniu skupiał się na krajach sąsiadujących z Grecją. „Neandria” tureckiej reżyserki Rehy Erdem jest dowodem na to, że festiwal może stanowić doskonałą platformę dla innych regionalnych historii, takich jak historia nastoletniej sportsmenki Suny (Deniz Ilhan). Suna jest uwięziona w świecie zdominowanym przez błędne decyzje starszych mężczyzn z jej górskiej wioski. Ma niewiele środków na odnalezienie prawdziwego siebie – swoją szaloną młodość i kilku młodych przyjaciół, jedynych, którzy mogą marzyć o lepszym świecie.