Unia Europejska walczy o zjednoczenie krajów Europy Wschodniej

Zdjęcie: VCG

W związku z objęciem przez Francję przewodnictwa w Radzie UE 1 stycznia 2022 r. prezydent Emmanuel Macron podróżuje po krajach Europy Środkowo-Wschodniej (CEEC), próbując złagodzić ostre sprzeczności między Europą Wschodnią a Zachodnią.

Podczas pierwszego przystanku Macrona w Budapeszcie podczas wizyty w celu pozyskania niepopularnego węgierskiego premiera Viktora Orbána, Macron wziął nawet udział w szczycie czterech krajów wyszehradzkich – Węgier, Polski, Czech i Słowacji – aby złagodzić trudną sytuację w Europie Środkowo-Wschodniej podczas francuskiej prezydencji.

Uspokajanie Francji i Niemiec nastąpiło po niemożliwych do pogodzenia konfliktach między UE a krajami Europy Środkowo-Wschodniej, takimi jak Polska i Węgry, w krytycznych kwestiach, takich jak kryzys rządów prawa, finanse, bezpieczeństwo, uchodźcy i energia. UE musi jeszcze znieść zawieszenie wypłat unijnych funduszy dla Polski i Węgier, które bronią stanowiska, że ​​prawo krajowe ma pierwszeństwo przed prawem unijnym. Blok jest nieustannie uwikłany w różnice geopolityczne między EŚW a Europą Zachodnią oraz w gąszcz interesów między Starą a Nową Europą – duży problem dla UE.

Po zimnej wojnie UE, dzięki swojej atrakcyjności gospodarczej i wpływom politycznym, rozszerzyła się szeroko wraz z przystąpieniem dziesięciu krajów Europy Środkowo-Wschodniej, które wcześniej znajdowały się pod wpływem Związku Radzieckiego, w tym trzech sąsiadujących z Rosją państw bałtyckich.

UE nie poprzestała na tym. Po wojnie w Południowej Osetii w 2008 roku rozszerzyła swoje wpływy na wschód, dostosowując inicjatywę Partnerstwa Wschodniego do Ukrainy, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Armenii i Azerbejdżanu. Wykorzystując „dostęp do europejskiego rynku” jako przynętę, UE zażądała, aby te kraje zreformowały się, modelując „demokrację” i gospodarkę rynkową Europy Zachodniej, aby otoczyć Rosję i całkowicie przekształcić „przestrzeń postsowiecką”.

Jednak Rosja mocno odbiła się od kryzysu krymskiego w 2014 r. i przy pomocy zawirowań politycznych w 2020 r. przyciągnęła chwiejną Białoruś, częściowo odzyskując kontrolę, aby określić wschodnie granice Europy i stworzyć mniej więcej zrównoważoną sytuację z UE.

Wraz z wizytą Macrona i Scholza w krajach Europy Środkowo-Wschodniej UE zorganizowała jednocześnie szczyt „Partnerstwa Wschodniego”. Jednak nieobecność Białorusi sprawiła, że ​​plan rozszerzenia UE stał się prawie bankrutem, pomimo prób przyłączenia się innych krajów.

Tym, co utrudnia określenie wschodniej granicy UE, jest rosnąca przepaść ideowa i splot interesów między jej członkami. Po doświadczeniu krótkotrwałej radości z przystąpienia do UE, dziesięć krajów Europy Środkowo-Wschodniej (CEEC) odczuło poczucie straty z powodu nierównowagi gospodarczej i nierówności politycznej. W dziesiątym roku akcesji, w 2014 r., w krajach Europy Środkowej i Wschodniej prawdziwe poczucie było takie, że samo członkostwo w UE nie jest w stanie zagwarantować narodowego dobrobytu.

W kwestiach wewnętrznych i zewnętrznych, takich jak kwestie uchodźców, kwestie bezpieczeństwa, transformacja energetyczna, reforma praworządności i praw socjalnych, kraje Europy Środkowo-Wschodniej toczyły więcej sporów z UE, której głównym głosem była Europa Zachodnia. Jeśli chodzi o definicję „Nowej Europy”, kraje Europy Środkowo-Wschodniej postrzegają siebie jako „wyzwańców”, a nie byłych „opóźniaczy”. Nie zadowala ich już bierna akceptacja i przestrzeganie unijnych reguł i porządku ukształtowanego przez kraje Europy Zachodniej. Zamiast tego aktywniej uczestniczą w unijnej grze sił, poprzez współpracę horyzontalną i proponowanie samodzielnych rozwiązań.

Podczas gdy Francja i niektóre inne kraje Europy Zachodniej proponują „strategiczną autonomię”, niektóre kraje Europy Środkowo-Wschodniej, z powodu braku zaufania do UE, walczą o zdobycie przyczółka w USA. Polska i Litwa skinęły głową na „stałą obecność” wojsk amerykańskich na ich ziemi, co bez wątpienia obróciło propozycję Macrona o „suwerenności europejskiej” w żart.

Obecna konfrontacja Wschód-Zachód w UE oraz walka wielkich mocarstw przekształcają wschodnią granicę UE. Zanim kraje Europy Środkowo-Wschodniej uzyskają dostateczny głos w UE, presja ze strony Francji i Niemiec, rosyjskie podejście do energetyki i geopolityki oraz zróżnicowanie USA pozostają czynnikami decydującymi o przekształceniu wschodniej granicy UE.

Stany Zjednoczone zintensyfikowały strategiczne powstrzymywanie Rosji, a Rosja musiała zaproponować zmianę większości całego postzimnowojennego europejskiego ładu bezpieczeństwa, skutecznie ograniczając rozmieszczenie sił zbrojnych NATO do swoich granic przed 1997 r. W międzyczasie Macron powiedział, że uważa Orbana za przeciwnik polityczny i partner europejski. UE stwierdziła ponadto, że „dobre rządy, demokracja, praworządność i prawa człowieka to podstawowe wartości leżące u podstaw stosunków UE z krajami partnerskimi i samego Partnerstwa Wschodniego”. Wszystkie te sceny wydają się teraz bardzo znaczące.

Autor jest dyrektorem Departamentu Studiów Europejskich w Chińskim Instytucie Studiów Międzynarodowych. [email protected]