Trzcina była przydatna w prehistorycznym łucznictwie

Aleksandra Cetwińska z Centrum Badań nad Starożytnością Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego (UW) przekazała PAP – Nauka w Polsce wyniki badań nad możliwością wykorzystania laski w łucznictwie w prehistorycznej Europie. Badania prowadzili naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego, SGGW i Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. Artykuł w czasopiśmie Archeometria nosi tytuł „Badanie potencjalnego wykorzystania strzał trzcinowych (Phragmitów) w prehistorycznej Europie poprzez badania mechaniczne i eksperymentalne”.

Według publikacji „łuk i strzały to jedna z najstarszych broni kompozytowych używanych przez człowieka w prehistorii”. Pierwsze wzmianki o jego prawdopodobnym zastosowaniu pochodzą z roku 60 000 p.n.e.

„Źródła archeologiczne wskazują, że w Europie do produkcji strzał wykorzystywano głównie gatunki takie jak sosna, wierzba, brzoza, leszczyna, dereń czy olcha” – mówi Cetwińska, cytowana w artykule na portalu Archeowieści z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Pomimo ogólnoświatowego rozpowszechnienia trzcina pospolita była stosunkowo rzadko wykorzystywana do produkcji strzał, głównie ze względu na jej kruchość.

Jak jednak dodaje badacz, „wykorzystanie trzciny w łucznictwie jest dobrze udokumentowane w literaturze etnoarcheologicznej i etnograficznej, zwłaszcza w rejonach, gdzie trudno dostępne są trwalsze krzewy czy drzewa”.

Dodaje, że „głównym źródłem informacji o surowcach roślinnych stosowanych w prehistorycznym łucznictwie w Europie, zwłaszcza do wyrobu strzał, są same drzewce strzał”.

Sugeruje się, że prawdopodobnie do prostowania strzał używano kamieni ryflowanych. Dwa takie artefakty odkryto w Supraślu w północno-wschodniej Polsce. Odkrycie to skłoniło polskich badaczy do zbadania możliwości wykorzystania laski w łucznictwie w prehistorycznej Europie.

Badacze skupili się jednak nie tyle na samych kamiennych „prostownicach”, ile na możliwości wykorzystania trzciny jako surowca do produkcji strzał.

Aby zbadać właściwości trzciny, badacze przeprowadzili trzyetapowe badania, których celem było sprawdzenie jej właściwości mechanicznych, technologicznych i funkcjonalnych, kluczowych w procesie produkcji strzał.

„Najpierw poddaliśmy ręcznie pobrane próbki z sześciu losowych lokalizacji serii testów mechanicznych, skupiając się głównie na wartości wytrzymałości grzbietu, najważniejszego elementu przy ocenie surowców do produkcji strzał, a także innych aspektach mających wpływ na jej wytrzymałość. trwałość ogólna” – piszą polscy badacze w Archeometria.

Badali technologiczne aspekty tej produkcji, wykonując repliki strzał trzcinowych.

Na koniec opracowali serię testów strzeleckich, aby ocenić właściwości balistyczne strzał trzcinowych i ocenić ich zdolność do wytrzymania sił generowanych przez prędkości osiągalne za pomocą dwóch replik prehistorycznych łuków.

Wyniki badań wskazują, że trzcina zwyczajna idealnie nadawała się jako surowiec do produkcji strzał. Świadczy o tym przede wszystkim wyjątkowa sztywność materiału, która wpływa na jego trwałość.

„Ta obserwacja nie byłaby możliwa bez analiz mechanicznych przeprowadzonych przez dr Grzegorza Koczana ze SGGW” – mówi Cetwińska.

Trzcina okazała się także niezwykle prostym w obróbce surowcem o wyjątkowych właściwościach balistycznych, który można wykorzystać po wcześniejszym poznaniu jego właściwości – dodaje badacz.

Kontynuuje, że „badania nad potencjalnym wykorzystaniem laski otworzyły nowe ścieżki badań w dziedzinie prehistorii, dostarczając istotnego wglądu w prehistoryczne łucznictwo w Europie”. Jego zdaniem wyniki mają także praktyczne zastosowanie w rekonstrukcji i przyczyniają się do lepszego zrozumienia technik i umiejętności prehistorycznych łuczników na całym świecie. (PAPKA)

amk/ bar/ kap/

tr. RL