Pomimo poprawy jakość powietrza w Europie pozostaje problemem Envirotech Online

W sercu Europy narodził się cichy kryzys. Większość populacji, około 98%, mieszka na obszarach, gdzie zanieczyszczenie powietrza przekracza wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Dane te, uzyskane na podstawie zdjęć satelitarnych dzięki uprzejmości Służby Monitorowania Atmosfery Copernicus (CAMS), podkreślają niepokojącą sytuację: wielu Europejczyków oddycha powietrzem, które z biegiem czasu może potencjalnie być śmiertelne.

Dużym problemem jest drobny pył (PM 2,5). Są to maleńkie cząsteczki, prawie 30 razy cieńsze od ludzkiego włosa, pochodzące z różnych źródeł, takich jak spaliny samochodowe, procesy przemysłowe i ogrzewanie gospodarstw domowych. PM 2,5 jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ może przedostać się głęboko do płuc, powodując różne choroby układu oddechowego i serca, a ostatecznie skracając oczekiwaną długość życia.

Sytuacja jest szczególnie poważna na obszarach takich jak Europa Środkowa, Dolina Padu we Włoszech i duże miasta, takie jak Paryż, Ateny i Barcelona. Na przykład poziom PM 2,5 w niektórych regionach Europy wynosi około 25 mikrogramów na metr sześcienny – pięć razy więcej niż zaleca WHO.

W przeszłości europejskie miasta były krytykowane za pogarszającą się jakość powietrza. Te najnowsze dane są jednak pierwszymi, które zapewniają kompleksowe porównanie ogólnoeuropejskie, podkreślając regiony, w których warunki się poprawiły, i te, w których się pogorszyły.

Co ciekawe, dwa regiony o porównywalnych problemach zanieczyszczeń, północne Włochy i południowa Polska, podążają różnymi ścieżkami. Dolina Padu w północnych Włoszech pozostaje gorącym punktem. W lutym 2023 r. w takich miastach jak Mediolan i Werona poziom PM 2,5 przekraczał 75 mikrogramów na metr sześcienny. Topografia regionu, otoczona górami, w sposób niezamierzony powoduje zatrzymanie zanieczyszczeń. Z drugiej strony Polska południowa, choć początkowo wykazywała podobnie wysoki poziom zanieczyszczeń, wykazała wymierną poprawę.

Strategia Polski, zwłaszcza wobec Krakowa, niesie promyk nadziei. Znaczący spadek stężenia PM 2,5 w regionie wynika z zaangażowania Polski w modernizację systemów ogrzewania domów. Od 2018 roku wartości spadły o ponad 20%. Trwająca od dziesięciu lat inicjatywa rządu mająca na celu wymianę starych pieców dymnych, zwanych potocznie „palaczami”, opłaciła się. Jak wspomniał Piotr Siergiej z Polskiego Alarmu Smogowego, wymieniono prawie 800 000 starych pieców i choć zostało ich jeszcze 3 miliony, to krok we właściwym kierunku.

Ale nie chodzi tylko o przepisy i technologię; Ważną rolę odgrywa odbiór społeczny. Dekadę temu dyskusja na temat zanieczyszczenia powietrza w Polsce była często lekceważona. Siergiej pamięta początkową walkę: „Ale po latach nieustannych wysiłków największym osiągnięciem była zmiana sposobu myślenia ludzi”.

Jednakże proponowane w Europie przepisy dotyczące jakości powietrza są nadal przedmiotem debaty. Podczas gdy Komisja ds. Środowiska Parlamentu Europejskiego kieruje się rygorystycznymi wytycznymi WHO dotyczącymi pięciu mikrogramów PM 2,5 na metr sześcienny, nowe przepisy europejskie przewidują nieco złagodzone dziesięć mikrogramów. Choć są one bardziej rygorystyczne niż obecne standardy, wielu ekspertów w dziedzinie zdrowia i ekologów wzywa do dostosowania się do zaleceń WHO. Mark Nieuwenhuijsen z Barcelona Institute for Global Health podkreśla, że ​​choć WHO skupia się wyłącznie na zdrowiu, standardy Unii Europejskiej uwzględniają także skutki gospodarcze.

Niemniej jednak jakość powietrza w Europie jest porównywalnie lepsza niż w innych regionach świata. Na przykład w północnych Indiach wartości te wzrastają do 100 mikrogramów na metr sześcienny. Jednak nawet stosunkowo lepsze powietrze w Europie ma poważne konsekwencje zdrowotne. Przyjęcie rygorystycznych standardów WHO mogłoby potencjalnie zapobiec 100 000 zgonów spowodowanych zanieczyszczeniami rocznie.

Zatem Europa znajduje się w kluczowym punkcie zwrotnym. Istnieją oznaki postępu, takie jak te obserwowane w Polsce, jednak regiony takie jak północne Włochy pozostają problemem. Droga naprzód wymaga nie tylko zdecydowanej polityki, ale także zbiorowej zmiany sposobu postrzegania i trwałego zaangażowania na rzecz czystszej przyszłości.