Polski spór o praworządność z UE podważa długoterminowe perspektywy kredytowe

Długotrwałe osłabienie niezawisłego sądownictwa w Polsce i napięcia między rządem a UE zaciemniają skądinąd dobre perspektywy wzrostu gospodarczego i zagrażają konsolidacji fiskalnej. Walka o praworządność budzi również wątpliwości co do otrzymania przez rząd kluczowych funduszy UE, zwłaszcza po tym, jak Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) w tym tygodniu oddalił prawne sprzeciwy Polski i Węgier wobec przepisów UE. UE może teraz iść naprzód i wstrzymywać finansowanie od państw członkowskich za naruszenia praworządności.

W sporze pojawiają się również pytania o to, czy w przypadku przyszłego szoku gospodarczego Polska otrzyma wsparcie unijne, takie jak pomoc bilansu płatniczego. Są to istotne obawy dotyczące zdolności kredytowej kraju.

Takie niepowodzenia w stosunkach UE-Polska są szczególnie istotne dzisiaj, biorąc pod uwagę, jak osłabione są polskie finanse publiczne w porównaniu do sytuacji sprzed kryzysu Covid-19. Wzrost długu publicznego od czasu kryzysu prawdopodobnie nie zostanie w najbliższym czasie w pełni odwrócony – przewiduje się, że w najbliższych latach przekroczy 50% PKB (ilustracja 1) – pomimo silnego ożywienia (szacowany wzrost na poziomie 4,7% w tym roku i 4,1% w 2023 roku). Jednym z powodów są wbudowane sztywności w wydatkach socjalnych. Innym powodem jest perspektywa skromnych cięć budżetowych przed wyborami parlamentarnymi zaplanowanymi na 2023 rok.

Wykres 1: Stosunek długu publicznego do PKB i wzrost realny, %

Takie było tło naszej decyzji z 14 stycznia zrewidować perspektywę ratingów Polski dla Polski ze stabilnej na negatywną z A+.

W Warszawie pojawiły się oznaki bardziej konstruktywnego podejścia do obaw UE

Ostatnio pojawiły się oznaki bardziej konstruktywnego podejścia w Polsce do rozwiązywania problemów UE. Prezydent RP Andrzej Duda zaproponował projekt ustawy, która zastąpi kontrowersyjną Izbę Dyscyplinarną Sądu Najwyższego. Następnie Parlament przedstawił osobną propozycję zmiany Izby, aby uniknąć karania sędziów za treść ich wyroków. Nie wiadomo jednak, czy takie propozycje przejdą. Ponadto każda faktura końcowa musi być zgodna z wymogami UE.

Istnieją również wskazówki co do innych punktów spornych. W grudniu, po decyzji polskiego Trybunału Konstytucyjnego z 2021 r., Komisja Europejska wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w związku z odrębnym naruszeniem pierwszeństwa prawa UE. Utrzymywanie się takich sporów o niezawisłość sędziów i rządy prawa sugeruje, że nawet jeśli polski rząd w pewnych kwestiach idzie na kompromis, nie ma oczywistej płaszczyzny pośredniej dla żadnej ze stron.

Działania UE na rzecz wzmocnienia praworządności między państwami członkowskimi nasiliły się w ostatnich latach

Działania UE na rzecz wzmocnienia praworządności wśród państw członkowskich nasiliły się w ostatnich latach – zwłaszcza po wprowadzeniu „warunkowości praworządności” w 2021 r. – co może mieć wielomiliardowe konsekwencje dla Polski. Plan naprawy i odporności Polski po Covid nie został jeszcze zatwierdzony, co oznacza, że ​​Polska otrzyma 36 miliardów euro z funduszy UE na odbudowę.

Komisja Europejska może również zawiesić płatności na rzecz Polski w ramach budżetu wieloletniego 2021-27, jeśli uzna, że ​​naruszenia praworządności „utrudniają lub poważnie zagrażają” zarządzaniem unijnymi funduszami. Budżet UE przeznaczony dla Polski wynosi 110,1 mld euro, zdecydowanie największa kwota nominalna dla państwa członkowskiego i równa 15,8% średniego szacowanego PKB w latach 2021-27.

Scenariusz wyjścia Polski z UE lub nawet utraty unijnych praw głosu – prawdopodobnie wbrew weta Węgier – pozostaje mało prawdopodobny, ale spory instytucjonalne podważają perspektywę inwestycyjną częściowo opartą na finansowaniu z UE. Co więcej, dodatkowe koszty kar, stosunkowo mniej dynamiczny wzrost długoterminowy i wynikające z tego większe deficyty budżetowe kumulują się z czasem, zwłaszcza jeśli rząd miałby zastąpić opóźnione finansowanie UE finansowaniem krajowym.

Przegląd wszystkich dzisiejszych wydarzeń gospodarczych znajdziesz w naszym kalendarzu ekonomicznym.

Dennis Shen jest dyrektorem ds. ratingów państwowych i publicznych ScopeRatings GmbH. Matthew Curtin, starszy redaktor w Scope Ratings, przyczynił się do napisania tego komentarza.