Polska organizuje wykłady na temat Programu Kosmicznego Artemis – POLSA

W dniach 19-21 czerwca w Gdańsku spotkali się przedstawiciele 15 z 25 krajów sygnatariuszy Porozumienia Artemis, deklaracji określającej zasady współpracy międzynarodowej w badaniach ciał niebieskich, szczególnie w ramach programu księżycowego Artemis należącego do NASA. Gospodarzem i organizatorem trzydniowego spotkania była Polska Agencja Kosmiczna (POLSA).

„To ważne wyróżnienie dla Polskiej Agencji Kosmicznej i dla Polski. Mimo że nasz kraj ma znacznie mniejsze doświadczenie w eksploracji kosmosu w porównaniu do krajów takich jak Stany Zjednoczone czy Francja, odpowiedzialność za organizację tak ważnego wydarzenia spadła na nas. Warto jednak zaznaczyć, że nie jest to przypadek. To wyraźny sygnał i uznanie zaangażowania Polski w działania kosmiczne, a także dowód na rosnącą siłę naszego głosu w strukturach międzynarodowych” – dodał. podkreślił prof. Grzegorz Wrochna, prezes Polskiej Agencji Kosmicznej.

Obrady otworzyła Kamila Król, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju i Technologii.

Podczas gdańskiego spotkania eksperci z kilku agencji kosmicznych pracowali w dwóch grupach roboczych. Celem pierwszej grupy, Grupy Roboczej Emerging Space Actors Working Group, pod przewodnictwem Polski i Brazylii, jest wzmocnienie współpracy międzynarodowej. Koncentruje się na znalezieniu sposobów na zaangażowanie mniej doświadczonych krajów w badania i eksplorację przestrzeni kosmicznej, w oparciu o zasady i wartości ustalone w Porozumieniach Artemis.

„Kilkagodzinne dyskusje, burze mózgów i wymiana najlepszych praktyk zaowocowały konkretnymi propozycjami rozwiązań” – zauważył Prezydent G. Wrochna.

Druga grupa, Grupa Robocza ds. łagodzenia i zapobiegania zakłóceniom w celu promowania bezpieczeństwa podczas operacji na Księżycu, której współprzewodniczą NASA i Departament Stanu USA, zajmowała się rozwiązywaniem konfliktów i zapewnianiem bezpieczeństwa podczas aktywności na Księżycu.

Rekomendacje wygenerowane przez obie grupy zostaną zaprezentowane na spotkaniu Szefów Agencji podczas 74. Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego (IAC) w Baku (2-6 października 2023 r.).

„To dynamiczne czasy. NASA przewiduje, że w ciągu najbliższych czterech lat odbędą się co najmniej 22 misje na powierzchnię Księżyca, z czego połowa będzie skierowana w rejon bieguna południowego. Biorąc pod uwagę znaczną liczbę planowanych misji i potencjalne wyzwania związane z ich bliskością, istotne jest ustanowienie i przestrzeganie kodeksu postępowania i zasad.” – podkreślił Prezydent Wrochna.

Efekty warsztatów obejmują:

• Formułowanie rekomendacji dla Szefów Agencji spotykających się na tegorocznym Międzynarodowym Kongresie Astronautycznym.
• Wzmocnić współpracę międzynarodową pomiędzy sygnatariuszami.
• Wymiana doświadczeń w zakresie rozwoju sektora kosmicznego.
• Identyfikacja potrzeby koordynacji prac grup roboczych Porozumień Artemis z Komitetem Narodów Zjednoczonych ds. Pokojowego Wykorzystania Przestrzeni Kosmicznej (COPUOS).
• Omów potencjalne zagrożenia wynikające z nieskoordynowanych misji księżycowych i możliwe sposoby ich łagodzenia.

Organizacja warsztatów przez POLSA w Gdańsku znacząco podniosła rangę Polski wśród państw sygnatariuszy Porozumień Artemis. Było to tym bardziej istotne, że dla wielu uczestników była to pierwsza wizyta w Polsce.

Deklaracja Porozumień Artemis miała na celu wzmocnienie współpracy międzynarodowej w ramach programu księżycowego NASA, którego celem jest powrót ludzi na Księżyc i badanie jego powierzchni oraz księżycowego sąsiedztwa. Inicjatywa ta przygotuje NASA i jej partnerów na kolejny znaczący krok w eksploracji kosmosu przez człowieka – eksplorację Marsa.

Należy zauważyć, że Porozumienia Artemis rozszerzają i uszczegóławiają zasady ustanowione w Traktacie o przestrzeni kosmicznej z 1967 r., który reguluje działalność państw w zakresie badania i wykorzystania przestrzeni kosmicznej, w tym Księżyca i innych ciał niebieskich.

Obecnie sygnatariuszami Porozumień Artemis jest 25 krajów, w tym USA, Australia, Brazylia, Kanada, Włochy, Japonia, Korea Południowa, Polska, Luksemburg, Nowa Zelandia, Ukraina, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Wielka Brytania, Francja, Singapur, Kolumbia, Meksyk, Izrael , Arabia Saudyjska, Bahrajn, Rumunia, Nigeria, Rwanda, Czechy i Hiszpania.

Polska dołączyła do grona sygnatariuszy Porozumień Artemis 26 października 2021 r. podczas 72. Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego w Dubaju. Podpisowi przewodniczył Prezes POLSA prof. Grzegorza Wrochnę. W ramach programu Artemis polski sektor kosmiczny może dostarczyć instrumenty badawcze, aparaturę pomiarową, robotykę i elementy sterujące, wykorzystując sztuczną inteligencję. Podczas misji na powierzchnię Księżyca szczególna potrzeba będzie polegać na możliwości poszukiwania, wydobywania i przetwarzania lokalnych zasobów na potrzeby budowy baz księżycowych. To początek górnictwa kosmicznego, które może stać się nową polską specjalizacją. Polskie uczelnie rozpoczęły już kształcenie specjalistów w tym zakresie.