Polska: Edukacja dzieci cudzoziemców w polskich szkołach

W niniejszym raporcie Najwyższej Izby Kontroli (NIK) przedstawiono wyniki analizy edukacji dzieci cudzoziemskich, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci przesiedlonych z Ukrainy. Ewaluację przeprowadzono w Ministerstwie Oświaty i Nauki oraz w 28 szkołach publicznych w 7 województwach (dolnośląskim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, podlaskim, pomorskim i śląskim).

Głównym wnioskiem z oceny jest stwierdzenie, że polski system oświaty oraz warunki prawne, organizacyjne i finansowe edukacji dzieci cudzoziemskich skutecznie odpowiadają potrzebom edukacyjnym, rozwojowym i opiekuńczym tych dzieci, w tym także dzieci z Ukrainy.

Z kolei rozporządzenie Ministra Oświaty i Nauki wydane po wybuchu wojny na Ukrainie, zobowiązujące opiekunów dzieci ukraińskich do informowania gmin o tym, że ich dzieci uczą się zdalnie w ukraińskich szkołach, nie zezwalając jednak władzom lokalnym na egzekwowanie tego obowiązku, zostało ocenione negatywnie. W rezultacie, liczba ukraińskich dzieci w wieku szkolnym mieszkających w Polsce i nieuczęszczających do szkół polskich i ukraińskich nie jest znana. Media, Rzecznik Praw Obywatelskich i Amnesty International wyraziły już obawy w związku z tą kwestią. NIK zwróciła także uwagę na problem niewystarczającego finansowania przez szkoły specjalistycznego kształcenia nauczycieli kształcących dzieci cudzoziemskie.

Od inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku liczba dzieci cudzoziemskich w polskich szkołach wzrosła prawie pięciokrotniez 48 449 w roku akademickim 2020/2021 do 222 523 w roku akademickim 2022/2023. Ponad połowa z nich uczęszczała do szkół średnich. Największy odsetek studentów zagranicznych stanowili obywatele Ukrainy, stanowiąc odpowiednio 75% i 88% ogółu studentów, a następnie obywatele Białorusi, Rosji, Wietnamu i Bułgarii.

Gwałtowny wzrost liczby uczniów cudzoziemskich w polskich szkołach doprowadził do wzrostu państwowych dotacji oświatowych dla szkół. W 2023 r. szkoły otrzymały na ten cel 1,1 mld zł (około 256 mln euro). Ponadto w okresie od stycznia 2022 r. do marca 2023 r. Ministerstwo Edukacji i Nauki przekazało samorządom prowadzącym szkoły prawie 2,6 mld zł (około 605 mln euro) ze specjalnego funduszu pomocowego na edukację dzieci z Ukrainy. Znaczną część tych środków przeznaczono na oddziały przygotowawcze dla uczniów z niewystarczającą znajomością języka polskiego lub z problemami adaptacyjnymi, a także na dodatkowe bezpłatne zajęcia z języka polskiego dla dzieci cudzoziemskich.