Polscy naukowcy odkryli trzy nowe gatunki ramienionogów

W czasopiśmie ukazał się monograficzny opis 68 gatunków ramienionogów, napisany przez badaczy z Instytutu Paleobiologii PAN (prof. Andrzej Baliński i dr Adam Halamski). Annales Societatis Geologorum Poloniae.

Ramiononogi (Ramiononog) to małe bezkręgowce morskie, które żyją do dziś. Ich wygląd przypomina małże. W paleozoiku należały do ​​najpospolitszych zwierząt zamieszkujących dno morskie.

Podczas badań prowadzonych w Miłoszowie (woj. świętokrzyskie) naukowcy zidentyfikowali i opisali trzy nowe dla nauki gatunki (w tym jeden gatunek w ramach nowego rodzaju) i nadali im nazwy. To są: rzadkie leiocyrtia (w ramach nowego gatunku zwanego Leiokrycja), Undispirifersidoniae To jest Moravilla Andreae. Wszystkie trzy ramienionogi należą do rzędu Spiriferacharakteryzuje się wapiennym wewnętrznym wsparciem dla lofoforu (głównego narządu wewnętrznego ramienionogów).

Dr Halamski twierdzi, że nowe gatunki zostały wyróżnione przede wszystkim na podstawie różnic w zdobieniu muszli w porównaniu z gatunkami pokrewnymi. 'Płeć Leiokrycja charakteryzuje się zdobnictwem tak drobnym, że nie widać go gołym okiem (stąd nazwa – lei w języku greckim oznacza „miękki”). Gatunki Moravilla Andreae nazwano go na cześć niedawno zmarłego Andrzeja Piotrowskiego, paleontologa, kolekcjonera i muzealnika, który odkrył pierwsze przykłady nowej formy. Imię Undispirifersidoniae upamiętnia XVIII-wieczną poetkę Sidonię Zäunemann, która – nietypowo jak na tamte czasy – odwiedziła kopalnię i opublikowała swój szczegółowy opis wierszem” – mówi Halamski.

Ramiononogi należą do najczęściej spotykanych skamieniałości. „Dzięki składowi chemicznemu ich muszli możemy odtworzyć temperatury starożytnych oceanów (a ponieważ zwierzęta te żyją do dziś, znamy ich fizjologię, w przeciwieństwie do zupełnie wymarłych grup, takich jak trylobity i konodonty). Co więcej, dzięki muszlom ramienionogi są dobrze zachowane jako skamieliny: są to zwierzęta z najlepszymi w ogóle zapisami kopalnymi. Dlatego wszelkie ogólne hipotezy ewolucyjne należy sprawdzić na ramienionogach, a do tego niezbędna jest jak najbardziej szczegółowa wiedza na temat ich życia w minionych epokach” – mówi Halamski.

Badania opisane w artykule są częścią większego projektu, finansowanego z grantu Narodowego Centrum Nauki, a poświęconego analizie wpływu tzw. zdarzenia Taghanic na biosferę.

„Wydarzenie Taghanic miało miejsce około 380 milionów lat temu i było przełomowym okresem masowego wymierania. Wstępne dane wskazywały, że w Ameryce Północnej zdarzenie to było znacznie bardziej gwałtowne niż w Europie, dlatego postanowiliśmy szczegółowo zbadać ten okres w oparciu o skupiska skamieniałości z Gór Świętokrzyskich – dodaje dr hab.

Miejscem badań był Miłoszów, którego fauna sięga okresu bezpośrednio poprzedzającego wydarzenie tagańskie – wyjaśnia paleobiolog. „To bardzo bogaty zbiór organizmów (około 200 gatunków), z których największą grupę stanowiły ramienionogi (68 gatunków). Dzięki zebranym skamieniałościom i ich wielostronnej analizie (w tym geochemicznej) udało się zrekonstruować ekosystem dewonu – z małymi rafami, łąkami liliowców i łąkami ramienionogów” – kontynuuje Halamski.

Rekonstruując podwodny ekosystem, naukowcy skupili się na jego najgłębszych warstwach. „Ekosystemy płytkiej wody (rafy – głębokość kilkunastu metrów) były już dość dobrze znane, ale mamy do czynienia z ekosystemami nieco głębszymi (głębokość kilkudziesięciu metrów), które do tej pory były mniej znane” – mówi dr Halamski. „Ponadto jednym z wniosków naszego badania było to, że okres rozwoju fauny w Górach Świętokrzyskich zbiegał się z analogicznym okresem na terenach dzisiejszego stanu Nowy Jork. Jest to bardzo ważne dla przyszłych badań wydarzenia Taghanic w skali globalnej.

„Fauny środkowego dewonu są dobrze znane; opisaliśmy trzy nowe gatunki z 68, co w paleontologii nie jest dużą liczbą. Zajmowałem się fauną triasu (ramienionogi triasu są na ogół mało znane) i spośród czterech gatunków (była to fauna niewielka) opisaliśmy dwa nowe.

Podkreśla, że ​​wiele osób błędnie uważa, że ​​opis różnorodności biologicznej na Ziemi, zarówno współczesnej, jak i kopalnej, jest mniej więcej kompletny. „To nieprawda, wciąż odkrywane są nowe gatunki. Okazuje się, że zajmuję się nie tylko ramienionogami, ale także botaniką. W 2019 roku opisałem nowy gatunek jaskieru (nowoczesnej rośliny kwitnącej) znaleziony pod Warszawą. Wbrew temu, co twierdzi wiele osób, nadal istnieje potrzeba badań przyrodniczych na bardzo podstawowym poziomie, systematycznego opisu gatunków. Nawet w znanych obszarach (Europa Środkowa) i znanych grupach (rośliny kwitnące) można znaleźć rzeczy nieznane wcześniej, trzeba tylko wiedzieć, jak szukać. Jeśli chodzi o biosferę kopalną, stan wiedzy na jej temat jest oczywiście znacznie gorszy niż w przypadku współczesnej biosfery” – mówi Halamski.

Moravilla andreae Baliński i Halamski, 2023. Źródło: Andrzej Baliński

Badania nad ramienionogami mogą również przyczynić się do lepszego zrozumienia zjawisk towarzyszących globalnemu ociepleniu. Przykładowo współczesne ramienionogi bada się w kontekście zmian pH wody morskiej na skutek globalnego ocieplenia i konsekwencji tych zmian dla wapiennej skorupy ramienionogów (bardziej kwaśna woda szybciej rozpuszcza węglan wapnia). „Badania nad kopalnymi ramienionogami stanowią ważną część wiedzy o wymieraniu w minionych epokach geologicznych; jest istotna dla przewidywania zmian wywołanych kryzysem klimatycznym, należy jednak pamiętać, że skala czasowa obecnych zjawisk jest nieporównywalnie krótsza niż większości zjawisk znanych z zapisu paleontologicznego – mówi dr Halamski.

Więcej o ekosystemie kopalnym Miłoszowa dowiesz się na stronie strona internetowa. (PAPKA)

Madalena Barcz

bar/ zan/ kap/

tr. RL