Polscy naukowcy biorą udział w projekcie badawczym dotyczącym zdrowia planety

Zmiany klimatyczne, eksploatacja zasobów naturalnych i spadek różnorodności biologicznej – to problemy, z którymi boryka się coraz więcej krajów. Międzynarodowy projekt MOSAIC zaprojektuje i wdroży otwarte systemy informacyjne, które będą wspierać społeczności transgraniczne w zrozumieniu wpływu środowiska na ich dobrostan, budowaniu środowiska promującego zdrowie oraz wpływaniu na polityki i decyzje publiczne.

„Naukowcy reprezentujący wiele dyscyplin naukowych, nie powiązanych w klasycznym podejściu naukowym, będą wspólnie konstruować wskaźniki stanu i wskaźniki ryzyka wraz z przewidywaniem jakości naturalnych warunków środowiska i ich wpływu na zdrowie” – mówi dr Aneta Afelt z Centrum Interdyscyplinarnej Matematyki i Zarządzania Modelowanie Obliczeniowe na Uniwersytecie Warszawskim (ICM UW), polski lider badań w projekcie MOSAIC.

Naukowcy planują przetestować istniejące wskaźniki i stworzyć nowe, wykorzystując techniki uczenia maszynowego, sztuczną inteligencję, modelowanie agentów itp. Rozwiązania te będą następnie testowane przez członków społeczności w tzw. żywych laboratoriach, czyli wybranych społecznościach transgranicznych w Afryce i Ameryce Południowej.

JAK WALCZYĆ Z SUSZĄ W KENII

W Kenii naukowcy będą współpracować ze społecznością Masajów. „Dostęp do pastwisk dobrej jakości dla zwierząt gospodarskich, które stanowią bazę zasobów ekonomicznych, ma kluczowe znaczenie dla dobrobytu społeczności Masajów. Susza prowadzi do zmniejszenia produktywności zwierząt gospodarskich i ich masowego wymierania, co ma bardzo znaczący wpływ na integralność Masajów” – mówi dr Afelt.

Dlatego badacze będą współpracować w celu stworzenia narzędzi do przewidywania ryzyka suszy i jakości pastwisk. „Będziemy prowadzić także monitoring w zakresie zdrowia publicznego i medycyny weterynaryjnej wraz z wdrażaniem dobrych praktyk” – dodaje Afelt.

Wyjaśnia, że ​​w Kenii zmiany klimatyczne zakłócają pory roku – przejście między okresami suchymi i deszczowymi.

„Okresy suszy są coraz dłuższe, a nagłe i krótkotrwałe deszcze niestety nie zaspokajają potrzeby zatrzymywania wilgoci w glebie. Region cierpi na niedobór wody, a warunki wypasu zwierząt gospodarskich na dużych obszarach pogarszają się” – mówi Afelt.

Dla społeczności lokalnych, których główny dochód zależy od udanej produkcji mleka i reprodukcji zwierząt gospodarskich, susza ma poważne konsekwencje. „Kiedy rodzina lub grupa traci bydło, często jest zmuszona do migracji do obszarów miejskich, a raczej do podmiejskich slumsów, gdzie warunki życia i zdrowia są w najlepszym razie wątpliwe” – mówi Afelt.

ORAZ NADMIERNA WYKORZYSTANIE ZŁOŻ W BRAZYLII

Z kolei w Ameryce Południowej naukowcy będą pracować w Amazonii, współpracując z transgranicznymi społecznościami górniczymi (na pograniczu Gujany Francuskiej i Kolumbii). „Naszym celem jest współpraca na rzecz ograniczenia ryzyka przenoszenia chorób odzwierzęcych (w tym malarii) i degradacji środowiska naturalnego” – kontynuuje Afelt.

Problemem Brazylii jest drapieżna eksploatacja zasobów naturalnych. Doraźne kopalnie prowadzą nie tylko do wylesiania Amazonii, ale przede wszystkim do długotrwałego chemicznego skażenia środowiska.

„Społeczności lokalne są wówczas narażone nie tylko na zagrożenie epidemiologiczne wynikające z przenoszenia chorób odzwierzęcych (chorób odzwierzęcych – przyp. PAP), ale także na niską jakość wody pitnej i żywności” – mówi Afelt.

Jego zdaniem ważna jest edukacja i „wspólne wdrażanie działań wspierających jakość życia i zdrowie grup poprzez zmianę nawyków, technik pracy i zrozumienie związków przyczynowo-skutkowych”.

„Wylesianie terenu, niewielkie, ale bardzo gwałtowne, na potrzeby eksploracji górniczej i wykorzystania produktów chemicznych w procesach technologicznych, powoduje nie tylko całkowitą degradację pierwotnego ekosystemu, ale powoduje także nieodwracalne szkody w zasobach wodnych na skala człowieczeństwa. życia” – mówi Afelt, dodając, że zanieczyszczony obszar „rzadko sam wraca do naturalnej witalności”.

Jednak narażenie na niekorzystne warunki środowiskowe bezpośrednio wpływa na zdrowie górników i ich rodzin: „spada dzietność i powszechne stają się choroby będące konsekwencją narażenia na zwierzęta i chemikalia” – mówi badacz.

JAK BUDOWAĆ ZAUFANIE

W praktyce w przypadku obu regionów geograficznych współpraca wymaga przełamywania barier kulturowych i budowania zaufania członków społeczności lokalnej do możliwości, jakie dają nowoczesne narzędzia badawcze. Z drugiej strony, zdaniem Afelta, naukowcy muszą być otwarci na akceptację danych istniejących w społecznościach i rozumieć ich znaczenie w uzupełnianiu wiedzy naukowej.

Współpraca ze społecznościami lokalnymi ma na celu wdrożenie wypracowanych praktycznych rozwiązań i przyczynienie się do rozwoju nauki oraz metod i technik badawczych. „Za około dwa lata będziemy mogli zobaczyć pierwsze efekty naszych działań” – mówi Afelt.

ROZBUDOWANE ZBIORY DANYCH

Polski zespół projektowy w Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego (ICM UW) będzie jednym z głównych aktorów projektu, ponieważ będzie gromadził, przetwarzał i udostępniał wysokiej jakości dane. „W ICM mamy jeden z najlepszych zespołów IT na świecie, z dużym doświadczeniem w prowadzeniu projektów badawczych, pod przewodnictwem Łukasza Dumiszewskiego” – mówi Afelt.

Zespół IT będzie odpowiedzialny za przygotowanie infrastruktury danych dla całego projektu.

– To nie jest błaha sprawa. W projekcie wezmą udział grupy badawcze, które od kilku lat tworzą własne narzędzia i dane, niezależne tematycznie i geograficznie, które trzeba będzie ujednolicić” – mówi Afelt.

Naukowcy pracujący nad projektem będą korzystać z dużych zbiorów danych zewnętrznych (m.in. danych satelitarnych, meteorologicznych, pierwotnych i wtórnych), danych generowanych lokalnie, pochodzących bezpośrednio od społeczności lokalnych, a także ogromnych zbiorów danych, które posłużą do testowania rozwiązań metodologicznych dotyczących stanu środowiska . wskaźniki wdrożone w projekcie.

Platforma zbudowana w ICM UW będzie źródłem danych wejściowych, a jednocześnie będzie gromadzić zasoby danych wyjściowych SPRAWIEDLIWY wymagania (FAIR oznacza: możliwy do znalezienia, dostępny, interoperacyjny i nadający się do ponownego użycia). Dane wytworzone w ramach projektu MOSAIC zostaną udostępnione w domenie publicznej, zgodnie z zasadami Otwartej Nauki.

Projekt MOSAIC (Multi-site Zastosowanie otwartej nauki w tworzeniu zdrowego środowiska angażującego społeczności lokalne) będzie realizowany przez konsorcjum piętnastu instytucji z siedmiu krajów: Francji, Polski, Portugalii, Kenii, Brazylii, USA i Kolumbii. Projekt otrzymał dofinansowanie w konkursie „Środowisko i zdrowie – Zdrowie planetarne” ze środków Horyzont Europa programu, a jego finansowanie wynosi około 6 milionów euro. Wydatki zaplanowano w trzech obszarach: pokrycie kosztów współpracy ze społecznościami lokalnymi; zwiększenie liczby grup badawczych poprzez otwarcie staży naukowych na poziomie magisterskim, doktoranckim i habilitacyjnym oraz kadry inżynierskiej; i publikować wyniki badań.

„Finanse projektu wesprą głównie grupy badawcze, które od wielu lat współpracują ze społecznościami transgranicznymi w Kenii i Brazylii, uzupełnią ich zasoby techniczne i poprawią warunki pracy” – mówi Afelt.

Liderem projektu jest francuski Narodowy Instytut Badawczy ds. Zrównoważonego Rozwoju (Institut de Recherche pour le Développement). (PAPKA)

PAP – Nauka w Polsce, Anna Mikołajczyk-Kłębek

amk/ bar/ kap/

tr. RL