Polscy badacze badają, ile pestycydów spożywamy wraz z owocami

Wnioski z ich śledztwa zostały opublikowane w Nauki stosowane (https://doi.org/10.3390/app12031417). Naukowcy pokazują także, jak skutecznie pozbyć się tych zanieczyszczeń w domu.

Autorzy badania twierdzą, że w ciągu ostatnich 10 lat całkowicie zakazano stosowania niektórych pestycydów w przypadku jabłoni i drzew cytrusowych. Sprawdzili, czy producenci żywności przestrzegają nowych przepisów; oraz stopień, w jakim pozostałości pestycydów pozostały na owocach sprzedawanych konsumentom. Ocenili także, jak najskuteczniej usunąć pozostałości tych związków za pomocą prostych metod: mycia i obierania.

Badania przeprowadzono w latach 2012 i 2020. Naukowcy poddali analizie kilka gatunków owoców: jabłka (odmiany Jonagold, Gala, Gloster, Rubin, Jonagored, Szampion, Ligol, Alwa, Golden Delicious), pomarańcze, grejpfruty (czerwone) i cytryny. Jabłka pochodziły z plantacji krajowych, natomiast owoce cytrusowe z Hiszpanii, Cypru, Turcji i Republiki Południowej Afryki. Wszystkie owoce zakupiono na jarmarkach w Lublinie.

Przed szczegółowymi analizami część owoców umyto w zimnej bieżącej wodzie, inne pozostawiono niemyte.

Okazało się, że w latach 2012-2020 nastąpiła wyraźna redukcja zawartości pestycydów w jadalnych częściach owoców. Ważne: W najnowszych próbkach nie stwierdzono niedozwolonych środków ochrony roślin.

Autorzy badania ustalili, że producenci owoców przestrzegają przepisów.

Jabłka i owoce cytrusowe zaliczane są do żywności cennej dla zdrowia, gdyż zawierają składniki biologicznie czynne, takie jak kwas askorbinowy, karoten (prowitamina A) oraz witaminy z grupy B, flawonoidy, karotenoidy i kwasy fenolowe, które korzystnie wpływają na zdrowie człowieka. Systematyczne spożywanie owoców i warzyw zmniejsza ryzyko chorób cywilizacyjnych, a także ułatwia kontrolę masy ciała. Raporty Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa Światowej Organizacji Zdrowia zalecają, aby dorośli spożywali co najmniej pięć porcji owoców i warzyw dziennie.

Jabłonie i drzewa cytrusowe są atakowane przez liczne patogenne grzyby i szkodniki. Z tego powodu środki ochrony roślin powszechnie stosuje się w uprawach konwencjonalnych, na różnych etapach rozwoju roślin, aby uniknąć zmniejszenia plonów. Pozostałości pestycydów w owocach pochodzących z takich upraw mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi

Przepisy UE określają maksymalny limit pozostałości (MRL) pestycydów w żywności pochodzenia roślinnego. Wartości MRL są aktualizowane w oparciu o aktualne dane dotyczące bezpieczeństwa stosowania tego typu środków ochrony roślin, a w ostatniej dekadzie wprowadzono zakaz stosowania niektórych pestycydów w uprawach roślin.

Naukowcy stwierdzili: „Nieprawidłowe stosowanie pestycydów może skutkować skażeniem żywności, a w konsekwencji wyrządzić szkody konsumentom, dlatego ważne jest monitorowanie poziomu pozostałości tych zanieczyszczeń w owocach. Aby zmniejszyć ryzyko związane z żywnością, konieczna jest wiedza na temat wpływu domowego przetwarzania na poziom pozostałości pestycydów w owocach.”

Poprzednie badania wykazały, że chociaż domowe przetwarzanie owoców, takie jak gotowanie, smażenie, pieczenie i blanszowanie, prowadzi do znacznej redukcji pozostałości pestycydów, owoce te często są spożywane na surowo, bez wcześniejszej obróbki.

Naukowcy kontynuowali: „Jabłka często spożywa się bezpośrednio po umyciu lub obraniu, jednak należy podkreślić, że niektórzy konsumenci jedzą jabłka nawet bez ich wcześniejszego mycia.

„Aby mycie jabłek pod bieżącą wodą było skuteczne, konieczne jest użycie odpowiedniej ilości wody, ważny jest także czas trwania procesu mycia.”

W doświadczeniach modelowych określono czas mycia jabłek na 2 minuty. Konsumenci jednak na ogół nie myją owoców, bądź myją je zauważalnie krócej, np. 5-10 sekund, co wynika z różnych powodów, takich jak duża prędkość życia czy względy ekologiczne.

Dlatego w przypadku jabłek najlepiej usunąć skórkę, obierając ją. Spowoduje to również usunięcie większości pozostałości pestycydów, jednak utracone zostaną również ważne składniki odżywcze.

Autorzy badania stwierdzili: „Uzyskane wyniki wskazują, że konwencjonalne mycie wodą (około 1,5 l/jeden owoc) nie miało wpływu na poziom pozostałości pestycydów w analizowanych owocach. Skórka jabłka pozwoliła na redukcję poziomu pestycydów w zakresie od 24% (karbendazym) do 100% (triflumuron, tiodikarb, tebukonazol).”

Dokładne analizy przeprowadzone w laboratoriach Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie zidentyfikowały w próbkach jabłek z 2012 roku 26 pestycydów (fungicydy, insektycydy, regulatory wzrostu roślin), natomiast w owocach z 2020 roku znalazło się „tylko” siedem pestycydów.

Naukowcy twierdzą: „Może to wynikać z faktu, że w tamtym czasie wzrosło zainteresowanie alternatywnymi metodami ochrony roślin, w tym produkcją owoców w systemie zrównoważonym, gdzie jednym z głównych założeń jest prowadzenie działalności mającej na celu hodowlę równowaga biologiczna.”

Liczne badania wskazują, że do skutków ubocznych zwalczania chemicznego zalicza się niszczenie naturalnej flory i fauny oraz zanieczyszczenie wody, gleby i powietrza, co wpływa na odporność roślin na choroby i szkodniki.

W próbkach z 2012 r. w czterech przypadkach naukowcy wykryli wyższe poziomy disulfotonu, niż pozwalałby na to NDP. Disulfoton jest środkiem owadobójczym stosowanym między innymi do zwalczania mszyc i przędziorków. Jest wysoce toksyczny w przypadku spożycia lub wchłonięcia przez korę, a długotrwałe narażenie może mieć skutki mutagenne. Disulfoton jest zakazany w całej Unii Europejskiej od 2018 roku.

W jabłkach analizowanych w 2020 r. nie stwierdzono przekroczeń NDP dla disulfotonu.

Naukowcy podkreślają także, że próbki jabłek z 2020 r. nie zawierały pestycydów, które nie zostały dopuszczone do stosowania w Unii Europejskiej. Naukowcy stwierdzili: „Zmniejszenie różnorodności pestycydów wykrytych w 2020 r. w porównaniu do 2012 r. wynika z obserwowanych trendów ograniczania stosowania pestycydów i promowania zrównoważonego rozwoju”.

Naukowcy zbadali także nadmierną zawartość innych substancji, które nadal są dopuszczone do stosowania w UE (choć w ograniczonych ilościach). Takie przypadki okazały się dość rzadkie. Monitoring pozostałości pestycydów w żywności prowadzony w Polsce w latach 2004-2007 przez Państwową Inspekcję Sanitarną wykazał, że NDP przekroczył 2,3% analizowanych próbek jabłek, a w kolejnych latach sytuacja uległa poprawie.

Jaki procent polskich jabłek zawiera pozostałości pestycydów? Badanie z 2011 roku wykazało, że analizie poddano 46 proc. próbek owoców, a badania z lat 2009-2013 wykazały obecność pestycydów w 66,5 proc. analizowanych próbek.

Badanie pozostałości pestycydów w jabłkach uprawianych w Grecji wykazało, że 84% analizowanych owoców zawierało pozostałości pestycydów. W przypadku Kuwejtu 90% analizowanych próbek jabłek zawierało wykrywalne pozostałości pestycydów, z czego 80% przekraczało wartości NDP.

Jeśli chodzi o owoce cytrusowe, zarówno w 2012, jak i 2020 roku, we wszystkich analizowanych próbkach wykryto środek grzybobójczy o nazwie imazalil. W połowie próbek wykryto pozostałości pirymetanilu. Eksperci wyjaśniają, że imazalil i pirymetanil to środki grzybobójcze szeroko stosowane w rolnictwie, zwłaszcza w uprawie owoców cytrusowych. Zapewniają ochronę powierzchni owoców, zwłaszcza cytrusowych, przed rozwojem grzybów na ich powierzchni.

Analiza miąższu owoców pokrytych ochronnymi tymi związkami wykazała, że ​​środki grzybobójcze wnikają w głąb owoców.

Jak stwierdzili naukowcy: „Systematyczne badania nad toksycznością pestycydów przyczyniają się do ciągłej i dynamicznej weryfikacji zezwoleń na stosowanie środków ochrony roślin w uprawach oraz aktualizacji wartości NDP.

„Wyniki badań pokazują, że zakaz stosowania niektórych pestycydów prowadzi do oczekiwanej redukcji ich pozostałości w uprawach jabłek i owoców cytrusowych. Ponadto rosnąca świadomość konsumentów w obszarze bezpieczeństwa żywności i tematyki wpływu pestycydów na środowisko powoduje, że producenci zaczynają interesować się ograniczaniem stosowania tego typu środków chemicznych i poszukiwaniem alternatywnych metod uprawy roślin, takich jak produkcja integrowana Rolnictwo organiczne.”

Naukowcy doszli do wniosku: „W owocach jabłek uprawianych w Polsce, a także w owocach cytrusowych importowanych od 8 lat wyraźnie widać ograniczenie stosowania pestycydów, co skutkuje wyższą jakością najpopularniejszych owoców w dieta. Ponadto w ostatnich latach nie odnotowano przypadków identyfikacji pestycydów zabronionych do stosowania, co świadczy o przestrzeganiu przez producentów obowiązujących przepisów. Prosta obróbka kulinarna polegająca na konwencjonalnym obieraniu może w znacznym stopniu zmniejszyć poziom pozostałości pestycydów w jadalnych częściach owoców.”

PAP – Nauka w Polsce, Katarzyna Czechowicz

okładka/ zan/

tr. RL