Patrząc wstecz, reżyser Maciek Hamela nadaje wojnie na Ukrainie ludzką twarz – The Hollywood Reporter

„Patrząc wstecz”.

Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Toronto

Dokument Maćka Hameli w widoku z tyłu, o ukraińskich uchodźcach przemierzających rozdarty wojną kraj w swojej zakurzonej furgonetce, szukając schronienia w pierwszych dniach rosyjskiej inwazji, łuki w Cannes.

Ale polskiego reżysera niecierpliwie czeka nadchodząca północnoamerykańska premiera na Festiwalu Filmowym w Toronto. Kanada pozostawiła szeroko otwarte drzwi dla Ukraińców i ich rodzin uciekających z rozdartego wojną kraju, dlatego Toronto i jego ogromna społeczność ukraińskiej diaspory stanowią przyjazne terytorium dla Hameli, w przeciwieństwie do malejącego wsparcia w innych częściach Zachodu.

„Chcę tylko pokazać film w kraju, który to rozumie, który rozumie znaczenie wsparcia znacznie lepiej niż niektóre kraje Europy Zachodniej, co jest właściwie dziwne, ponieważ konflikt jest tak daleko” – mówi. Reporter z Hollywood.

Wśród widzów Scotiabank Theatre należących do TIFF podczas trzech publicznych pokazów znalazła się jedna z ukraińskich producentów filmu dokumentalnego, Anna Palenchuk, która obecnie mieszka w Toronto. „Niedawno wyemigrowała z rodziną – ma trójkę dzieci – i udało jej się, a to jest dla niej ważne” – dodaje Hamela.

W widoku z tyłuDziałanie na widza zaczyna się jak powoli rozwijający się film pościgowy, bez konieczności niszczenia radiowozów. Film dokumentalny został nakręcony przez czterech kamerzystów – Yurę Dunay, Wawrzyńca Skoczylasa, Marcina Sierakowskiego i Piotra Grawendera – podczas pierwszych dni rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 r., pośród pierwszych masowych ataków rakietowych i natarcia rosyjskich wojsk lądowych na Ukrainę. .

Zamiast łapać Ukraińców bez twarzy w konwojach autostradowych lub zatłoczonych peronach kolejowych próbujących uciec przed zagrażającym życiu konfliktem, koprodukcja polsko-francusko-ukraińska skupia się na Hameli z posiniaczonymi kłykciami za kierownicą wynajmowanej przez siebie furgonetki, podczas której wozi młodych i starszych Ukraińscy cywile uciekający przed niebezpieczeństwem ze swoich domów.

Zadaniem Hameli, jako kierowcy humanitarnego, jest dowożenie swoich pasażerów, głównie kobiet i dzieci, w bezpieczne miejsce na zachodniej Ukrainie, w Polsce i gdzie indziej, ponieważ życie, w tym jego własne, jest w poważnym niebezpieczeństwie. Czasami kamera krąży wokół furgonetki lub całkowicie opuszcza pojazd, aby zilustrować dewastację, przed jaką stanęła Ukraina w obliczu chaosu i zniszczenia, które miały miejsce w czasie rzeczywistym i w przestrzeni.

Produkcja minimalistycznego debiutanckiego filmu dokumentalnego została uproszczona: kamera z tylnego siedzenia rejestruje Hamelę z przodu i podczas jazdy, z dodatkowym widokiem przez przednią szybę i innym kątem do tyłu, przedstawiając ewakuowanych pasażerów z tyłu samochodu van w ruchu Przechodź przez punkty kontrolne lub unikaj pól minowych.

Z emocjonalnego kokonu Hamela przekazuje poczucie tymczasowego schronienia, pomimo niekończących się niebezpieczeństw wojennych towarzyszących jej podróży, latająca kamera reżyserki rejestruje moment, gdy wojna i jej kryzys humanitarny przekształcają zwykłych ludzi w przerażonych uchodźców, uciekających przed najeźdźcą Armia rosyjska i jej siła ognia.

„Nasz dom i wszystko, co w nim jest – telewizor, sprzęt, wszystko” – młody mężczyzna opowiada innemu pasażerowi o tym, co jego rodzina zostawiła w czasie lotu. „Wypuściliśmy psy. Co możemy zrobić?” – dodaje, podczas gdy pozostali pasażerowie, gdy nie są wyciszeni i zamyśleni, kręcą głowami lub rozmawiają, a nawet śmieją się z powodu swoich domów i wielu innych cennych w życiu rzeczy, z których musieli zrezygnować.

Mąż każe żonie przestać z dumą mówić o krowie o imieniu Piękność, którą pozostawiono na ich opuszczonej farmie, bo inaczej znowu zacznie płakać.

„Wiele osób może utożsamić się z (Ukraińcami), ponieważ to prawie jak rodzina jadąca na wakacje, tego nie wiesz. Mają argument. Nie zamknąłeś szafy. Nie wziąłeś kluczy. „To normalne życie, które wszyscy prowadzimy” – wyjaśnia Hamela, gdy jego van jedzie do i pomiędzy miastami oraz odległymi miasteczkami i wioskami, takimi jak Kijów, Czernihów, Charków, Zaporoże, Słowiańsk i Soledar, gdzie starszy mężczyzna wsiada do furgonetki i zgłasza że spadły tam bomby kasetowe, w tym na dom jego córki.

Już wkrótce widzowie W widoku z tyłu Posłuchaj zwierzeń i zeznań wysiedlonych pasażerów, podzielonych całkowicie przez przypadek. Młoda pasażerka mówi Hameli, że jest w ciąży i została surogatką, aby zebrać pieniądze na otwarcie cukierni i remont jej domu.

Jej pogodna i czasami uśmiechnięta twarz, gdy opowiada o swoich nadziejach i marzeniach zniszczonych przez okropności wojny, ma piękno, które nagle przewyższa okropność furgonetki Hameli, gdy przyspiesza on inną autostradą.

Widzowie zobaczą, jak rodziny rozdzielają się, gdy ludzie wchodzą do furgonetki, starając się, jeśli to możliwe, unikać płaczu, aby uniknąć kałuż łez mężom, żonom i dzieciom w każdym wieku. Tutaj W widoku z tyłu został nakręcony na tle zdecydowanie politycznym.

Kiedy Europa nagle udzieliła tymczasowego azylu Ukraińcom, Hamela sprowadziła na swoje granice uchodźców, których uznano za znacznie bardziej kontrowersyjnych, gdy ludzie z Afryki czy Bliskiego Wschodu nagle zostali zobaczeni w zupełnie innym świetle niż ludzie z serca Europy.

Tutaj Hamela i jego kamery chcieli pokazać, że pasażerowie jego furgonetki byli jak wszyscy inni, a ich nadzieje i marzenia pokrzyżowała nagła wojna.

„Ideą filmu jest pokazanie tego zwyczajnego życia Ukraińców, takiego jak każde inne życie w Europie, Ameryce Północnej czy na całym świecie” – mówi. THR.

Polski reżyser upiera się, że nie chciał kręcić typowego filmu dokumentalnego o wojnie, ze zdjęciami z okopów i innych punktów za liniami wroga.

„Kamery są wszędzie. W całej telewizji i wiadomościach możemy oglądać nagrania GoPro przedstawiające walczących żołnierzy” – argumentuje Hamela, powodując, że widzowie na całym świecie poczuli się oddaleni, a nawet powstał między nimi mur, a w sercu okropności konfliktu 500-dniowego okresu w Europie dobiegły końca.

„Chcieliśmy stworzyć więź, nawiązać kontakt z ludźmi i sprawić, że poczują się, jakby byli w tym samochodzie i podróżowali z uchodźcami. Dlatego chciałem skupić się na historiach w transporterze i nie od nich odchodzić, abyśmy poczuli się częścią tej wielkiej podróży z narodem ukraińskim, wraz z exodusem na początku wojny” – podkreśla reżyser.

Hamela dodaje, że nie spodziewał się tego, kręcąc film W widoku z tyłu że wojna na Ukrainie będzie trwała tak długo i że musi wzmocnić w Toronto przesłanie wsparcia dla pogrążonej w walkach ludności tego kraju.

„Jestem urodzonym optymistą. Miałem przeczucie, że może to zająć kilka miesięcy. Miałem nadzieję, że zanim ukończymy film, wojna się skończy” – mówi.

Kolejnym celem w Toronto jest znalezienie północnoamerykańskiego dystrybutora filmu dokumentalnego, który ma trafić do kin w Europie jeszcze w tym roku.

„To właściwe miejsce w Toronto, aby wybrać odpowiedniego partnera do kinowej premiery” – mówi. „Ponieważ festiwalowa publiczność docenia film jako dzieło dla kina, mamy nadzieję, że będziemy dobrym partnerem dla Ameryki Północnej”.