Naukowcy twierdzą, że emocje klimatyczne można zmierzyć

Wyniki opublikowano w czasopiśmie Globalne zmiany środowiskowe.

Ekstremalne zjawiska pogodowe, topnienie lodowców, rosnące zagrożenia dla wielu gatunków – skutki zmian klimatycznych są coraz bardziej odczuwalne na całym świecie. Narastające skutki tych zmian wywołują u wielu ludzi silne emocje: złość, smutek, bezradność i niepokój o przyszłość.

„Ludzie coraz częściej o tym myślą, odczuwając całe spektrum emocji, które wybieramy do eksploracji” – mówi profesor Artur Marchewka, kierownik Pracowni Obrazowania Mózgu w Instytucie Biologii Doświadczalnej Nenckiego w Warszawie.

Zespół naukowców, w skład którego oprócz przedstawicieli Instytutu Nenckiego weszli także badacze z Norweskiego Uniwersytetu Naukowo-Technologicznego (NTNU) w Trondheim, Uniwersytetu SWPS i Uniwersytetu Warszawskiego, zajął się „lękiem klimatycznym” i „zjawiskami depresji” klimat opisywany w mediach.

„Zaczęłam się zastanawiać, co tak naprawdę oznaczają te pojęcia, często umieszczane w kontekście zaburzeń lękowych lub depresyjnych nastroju” – mówi Michalina Marczak, kierownik koncepcji badań i doktorantka na NTNU w Trondheim w Norwegii.

W ramach badania naukowcy sprawdzili, czy termin „depresja” dokładnie określa uczucia ludzi dotyczące zmian klimatycznych. Podobnie jak zaburzenia depresyjne, pojęcie „lęku” w ujęciu klinicznym najczęściej prowadzi do wycofania i cierpienia emocjonalnego. Aby się tego dowiedzieć, badacze najpierw przeprowadzili pogłębione wywiady z szeroką grupą osób, które doświadczyły silnych emocji związanych ze zmianami klimatycznymi.

„Postanowiłem podejść do tematu odkrywczo, bez żadnych założeń. Zadałam pytania ogólne typu: +co czujesz, gdy myślisz o zmianach klimatycznych?+, +jak wpływają one na Twoje życie?+ Okazuje się, że z tym zjawiskiem wiąże się cała gama emocji. Prawdą jest, że smutek jest zjawiskiem powszechnym, ale nie oznacza to depresji. To smutek za wszystkim, co odchodzi na zawsze, jak wymarłe gatunki roślin i zwierząt. Jest też rozpacz z powodu tego, co stanie się z przyszłymi pokoleniami i smutek z powodu zanikającego na zawsze stylu życia. Wspomniano także o złości, dużej ilości złości, skierowanej głównie przeciwko przywódcom politycznym i zarządom przedsiębiorstw, którą wielu rozmówców obwiniało za kryzys klimatyczny – mówi Marczak.

Uczestnicy badania (finansowanego ze środków norweskich) również mówili o strachu, ale w kontekście strachu o przyszłość. Martwili się, czasem wręcz przestraszyli, zwłaszcza o los przyszłych pokoleń. Rozmówcy mówili także m.in. o poczuciu bezradności, izolacji, poczuciu winy. W ich odpowiedziach nie zabrakło także pozytywnych emocji związanych z zaangażowaniem się w działania klimatyczne, zwłaszcza gdy działania te były podejmowane wspólnie z innymi osobami podzielającymi ich wartości ekologiczne.

„To jeden z pierwszych projektów na świecie, którego celem jest zrozumienie, co dzieje się na poziomie emocjonalnym, gdy myślimy o zmianach klimatycznych” – mówi profesor Marchewka.

Na podstawie wywiadów badacze zaproponowali zestaw konkretnych emocji, jakie odczuwali ankietowani w związku ze zmianami klimatycznymi.

„Zaczynamy od dwunastu emocji, definiujemy je, a następnie tworzymy szeroką gamę stwierdzeń, które je reprezentują. Następnie w wyniku badań empirycznych (w tym szeregu analiz czynnikowych) odkryliśmy, że emocjonalne doświadczenie zmian klimatycznych można dokładniej i wiarygodnie opisać za pomocą ośmiu kategorii. I stały się częścią ostatecznego Inwentarza Emocji Klimatycznych (ICE)” – mówi Marczak.

Do emocji zidentyfikowanych i opisanych w badaniu zaliczał się: smutek klimatyczny, czyli smutek wynikający z przekonania, że ​​zmiany klimatyczne nieodwracalnie zmieniają świat i powodują ogromne straty w życiu na Ziemi. Dodatkowo uwzględniono gniew, definiowany jako złość i frustracja, że ​​ludzie sprawujący władzę nie zrobili wystarczająco dużo, aby złagodzić zmiany klimatyczne lub celowo wyrządzili szkodę klimatowi. Na liście znalazły się także nadzieja (pozytywne emocje związane z podejmowaniem działań na rzecz środowiska) i niezadowolenie klimatyczne (niechęć do prowadzenia działań proklimatycznych i minimalizowania tego problemu). Kwestionariusz służy jako narzędzie do badania indywidualnych emocji klimatycznych przez naukowców z wielu krajów europejskich, m.in. Irlandii, Szwecji i Holandii.

„To narzędzie otwiera przynajmniej kilka nowych kierunków badań. Dla mnie osobiście najważniejszy aspekt związany jest z działaniami proklimatycznymi. Zrozumienie stojących za tym emocji to ważny krok w budowaniu programów motywujących ludzi do zmiany zachowań” – mówi profesor Marchewka.

Naukowcy są przekonani, że kwestionariusz dostarczył już wielu informacji na temat tego, co kryje się za terminami „lęk klimatyczny” i „depresja klimatyczna”.

„Była ogromna luka w wiedzy na ten temat, a jednocześnie widzieliśmy tłumy protestujące na ulicach. Wtedy zdaliśmy sobie sprawę, że ci ludzie również odczuwali emocje inne niż strach. Badając emocje klimatyczne, możemy też lepiej zrozumieć, co dzieje się z naszym zdrowiem psychicznym w kontekście bieżących wydarzeń na świecie” – mówi profesor Marchewka.

Dowiedz się więcej o projekcie Tutaj. (PAPKA)

Anna Bugajska

abu/ agt/ kap/

tr. RL