NATO – Polska i NATO

To stopniowe pogłębianie stosunków trwało przez pierwsze lata po przywróceniu demokracji w Polsce. Głównym priorytetem po stronie polskiej było zapewnienie, aby NATO zrozumiało, że demokracje Europy Środkowo-Wschodniej są suwerennymi i autonomicznymi państwami, a ich demokratyczna niezależność i bezpieczeństwo służą sojusznikom z NATO. Strona NATO bardzo chciała takiego mieć Zbliżać się ze swoimi byłymi przeciwnikami, ale był też powściągliwy, jeśli chodzi o wzięcie odpowiedzialności za bezpieczeństwo w regionie i dlatego było jasne, że nie ma chęci ani planu rozszerzenia członkostwa w NATO.

Szybko zmieniająca się sytuacja geopolityczna w Europie sprawiła, że ​​w ciągu najbliższych kilku lat Polska w coraz większym stopniu będzie mogła otwarcie zabiegać o członkostwo w NATO. Na stopniowe zbliżanie się Polski do NATO złożyło się kilka konkretnych wydarzeń, m.in.:

• Zjednoczenie Niemiec w październiku 1990 r., w wyniku którego Polska stała się bezpośrednim sąsiadem państwa NATO;
• Podpisanie kluczowych traktatów o kontroli zbrojeń, które doprowadziły do ​​powszechnego zniszczenia broni i wycofania wojsk w całej Europie, a także większej przejrzystości;
• utworzenie Grupy Wyszehradzkiej (w skład której wchodzi Polska, Czechosłowacja i Węgry) w lutym 1991 r., co umożliwiło tym krajom dążenie do większej integracji Zachodu jako bloku;
• Rozwiązanie struktur wojskowych Układu Warszawskiego w marcu 1991 r. i jego rozwiązanie w lipcu 1991 r. (co ostatecznie doprowadziło do wycofania rosyjskich oddziałów bojowych z terytorium Polski w październiku 1992 r. i wszystkich sił zbrojnych we wrześniu 1993 r.);

W tym zmieniającym się otoczeniu NATO utworzyło w grudniu 1991 roku Północnoatlantycką Radę Współpracy (NACC), nowe forum współpracy pomiędzy Sojuszem a jego byłymi przeciwnikami z Układu Warszawskiego. NACC pomogło skonsolidować stosunki NATO ze wszystkimi nowymi krajami partnerskimi, a formalna struktura zapewniła polskim urzędnikom większe poczucie bezpieczeństwa w ich związku z sojuszem. (Przeczytaj o sesji otwierającej NACC, podczas której ambasador radziecki nieoczekiwanie ogłosił, że jego kraj już nie istnieje.)

READ  Ukrenergo udziela pomocy doraźnej dla polskiego systemu elektroenergetycznego

W 1992 r. wypowiedzi polskich ministrów na temat chęci członkostwa w NATO stawały się coraz bardziej odważne. Z kolei w październiku 1992 roku polska premier Hanna Suchocka podczas wizyty w kwaterze głównej NATO po raz pierwszy otwarcie oświadczyła sojusznikom, że Polska zabiega o członkostwo w NATO (i integrację z innymi instytucjami europejskimi). W listopadzie 1992 roku Polska uczyniła członkostwo w NATO wyraźnym celem swojej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, stwierdzając, że „strategicznym celem Polski w [1990s] jest członkostwo w NATO i Unii Zachodnioeuropejskiej”.

Po trzech latach stale zacieśnianych stosunków Polska jasno i jednoznacznie opowiedziała się za NATO. Nadszedł czas, aby NATO zdecydowało w sprawie Polski.

1992–1997: NATO decyduje o Polsce

Aby kraj mógł przystąpić do NATO, wszystkie istniejące państwa członkowskie muszą wyrazić na to zgodę (ta zasada konsensusu dotyczy każdej decyzji podejmowanej w NATO). W latach 90. niektórzy z ówczesnych 16 członków NATO byli bardziej entuzjastycznie nastawieni do przyjmowania nowych członków niż inni.

Wśród mniej przekonanych sojuszników było wiele obaw, m.in., że przyjęcie nowych członków nadmiernie skomplikowałoby wewnętrzne procesy NATO lub osłabiłoby wpływy obecnych członków; że włączenie nowych krajów do struktury wojskowej NATO byłoby zbyt kosztowne, nie mówiąc już o ich obronie w czasie kryzysu; oraz że ich demokratyczne, wolnorynkowe i wojskowe reformy nie poszły wystarczająco daleko. Nawet wśród członków bardziej wspierających nie było ogólnego konsensusu wśród przywódców politycznych ani w ogóle w społeczeństwie.

Jednak państwa członkowskie opowiadające się za rozszerzeniem – zwłaszcza Stany Zjednoczone i Niemcy – powoli, ale skutecznie naciskały na zbliżenie Polski i pozostałych krajów Wyszehradu do sojuszu.

Sekretarz generalny NATO Manfred Wörner pomógł doprowadzić sojuszników do konsensusu w sprawie rozszerzenia. Pomógł także polskim urzędnikom zrozumieć i kierować nowymi stosunkami ich kraju z NATO. Podczas wizyty w Warszawie w marcu 1992 roku oświadczył: „Z naszej strony NATO drzwi są otwarte dla współpracy i pomocy na szeroką skalę.” Sekretarz Generalny dał jasno do zrozumienia, że ​​NATO obecnie nie rozważa rozszerzenia, niemniej jednak podkreślił, że członkostwo mogłoby być opcją w przyszłości – Polska musi zrozumieć, że NATO funkcjonuje poprzez utrzymanie swojej wewnętrznej spójności i dlatego rozwój stosunków jest procesem ewoluującym.

READ  Gdzie jest burza Straż interwencji, ulewny deszcz

Aby przekonać bardziej sceptycznych członków, integracja Polski z pozostałymi państwami Wyszehradu z NATO postępowała stopniowo, przy stale rosnącej współpracy.

Na Szczycie w Brukseli w styczniu 1994 r. NATO uruchomiło program Partnerstwa dla Pokoju. Program ten opierał się na dialogu politycznym rozwiniętym w NACC i poszerzał poziom praktycznej współpracy z nowymi krajami partnerskimi.

W krajach Wyszehradu istniały pewne obawy, że program Partnerstwa dla Pokoju nie był oferowany jako krok w stronę członkostwa w NATO, ale jako alternatywa, pozostawiając je na zawsze w niejasnym stanie bez gwarancji bezpieczeństwa Sojuszu na mocy Artykułu 5. NATO utrzymałoby sąsiadujące państwa w zawieszeniu. Aby rozwiać te obawy, delegacja amerykańskich dyplomatów urodzonych w Europie Środkowej (w tym urodzony w Warszawie szef sztabu John Shalikashvili) odwiedziła ich rodzinne kraje i namówiła ich do przyłączenia się do programu. Aby kontynuować ten dyplomatyczny nacisk, prezydent USA Bill Clinton udał się do Pragi bezpośrednio po szczycie w Brukseli w 1994 r. i oświadczył, że kwestia przystąpienia krajów Wyszehradu do NATO nie jest już problemem JeśliAle Gdy I Jak.

Program Partnerstwa dla Pokoju obejmował współpracę wojskową, która doprowadziła do wspólnych ćwiczeń wojskowych pomiędzy byłymi przeciwnikami. Pierwsze z tych ćwiczeń o kryptonimie „Most Spółdzielczy” odbyło się w Polsce we wrześniu 1994 roku. Wkrótce potem odbyły się inne ćwiczenia, w tym ćwiczenia morskie „Cooperative Venture” na Morzu Północnym w pobliżu Danii, Norwegii i Szwecji pod koniec września oraz „Cooperative Spirit” w Holandii w październiku.