Misja Artemis będzie wykorzystywać urządzenia opracowane w Polsce

Program Artemis to program eksploracji Księżyca prowadzony przez NASA i realizowany we współpracy z prywatnymi firmami i partnerami międzynarodowymi, w tym Europejską Agencją Kosmiczną (ESA). Rakieta Space Launch System (SLS) wraz ze statkiem kosmicznym Orion na pokładzie trzech manekinów przypominających astronautów została wystrzelona w podróż wokół Księżyca w ramach misji Artemis I w środę rano czasu polskiego z należącego do NASA Kennedy Space Center na Florydzie.

To pierwszy lot, którego celem jest zabranie astronautów z powrotem na Księżyc, a następnie utworzenie stałej bazy księżycowej.

Jednym z podstawowych elementów programu jest załogowy statek kosmiczny Orion. Został wyposażony w detektory podczerwieni dostarczone przez polską firmę VIGO Photonics. Są częścią Laserowego Systemu Monitorowania Powietrza – LAMS.

Dyrektor Generalny VIGO Photonics, dr Adam Piotrowski, powiedział: „Jesteśmy podekscytowani i zaszczyceni możliwością wsparcia NASA w tak wspaniałym projekcie, który ukształtuje przyszłość eksploracji kosmosu. Celem misji Artemis jest przywrócenie obecności człowieka na Księżycu a następnie wysłać ludzi na Marsa.

„Nasze detektory podczerwieni będą częścią Twojego wyposażenia; posłużą do pomiaru poziomu dwutlenku węgla, wody i tlenu w kabinie załogi i kombinezonach – są więc bardzo ważnymi systemami podtrzymywania życia w przyszłych misjach załogowych. Jesteśmy dumni, że możemy być częścią misji Artemis.”

VIGO Photonics jest światowym producentem fotonicznych detektorów podczerwieni, modułów detekcyjnych i materiałów półprzewodnikowych. Jego detektory wykorzystano w przestrajalnym spektrometrze laserowym (TLS) łazika Curiosity oraz w programie Exomars prowadzonym przez ESA z lądownikiem Schiaparelli.

Zestaw detektorów promieniowania jonizującego opracowany w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie zostanie wykorzystany także podczas badań misji Artemis I. Wyniki pomiarów pozwolą określić dawki i charakter promieniowania, na jakie narażeni będą astronauci podczas lotu na Księżyc – podaje Instytut.

Podczas rozpoczętego w środę lotu testowego zostaną przeprowadzone badania mające na celu określenie narażenia astronautów na promieniowanie kosmiczne. Dwa torsy duchów (Helga i Zohar) umieszczono w miejscach normalnie przeznaczonych dla załogi. Wyposażone są w znaczną liczbę dozymetrów pasywnych i aktywnych. Oprócz nich miejsce dowódcy zajmuje trzeci manekin o imieniu Kapitan Moonikin Campos.

W koordynowanym przez Niemieckie Centrum Kosmiczne Matroshka AstroRad Radiation Experiment (MARE) bierze udział kilka instytucji naukowych z całego świata, w tym zespół naukowców z Zakładu Fizyki Promieniowania i Dozymetrii Instytutu Fizyki Jądrowej PAN .

Jak powiedział dr Piotrowski: „Zespół Instytutu Fizyki Jądrowej PAN dostarczył zestaw innowacyjnych detektorów termoluminescencyjnych i detektorów śladów jądrowych. Po powrocie Oriona na Ziemię detektory te zostaną poddane analizom w laboratoriach instytutu.

„Uzyskane wyniki pomiarów w połączeniu z wynikami innych zespołów badawczych pozwolą określić dawki i charakter promieniowania, na jakie narażeni będą astronauci podczas lotu na Księżyc”.

Pomiary MARE są pierwszymi tego typu pomiarami wykonanymi poza niską orbitą okołoziemską.

Następna misja Artemis II będzie misją załogową. Czterech astronautów będzie latać wokół Księżyca na wysokości 8900 km nad powierzchnią. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, powinien zostać wystrzelony w 2024 roku. Następnie w 2025 roku w ramach misji Artemis III planowane jest lądowanie na powierzchni wokół południowego bieguna Księżyca.

PAP – Nauka w Polsce

dywan/ ekr/ agt/ kap/

tr. RL