Lista Schindlera: retrospektywa 30 lat później

Co kilka lat na pierwszy plan wysuwa się społeczne znaczenie hollywoodzkiego filmu. Musi wyrażać uczucie wdzięczności za powstały film. Nie chodzi tylko o treść, ale o sztukę, która polega na przekazywaniu tych potężnych wiadomości o niesprawiedliwości z mrocznego rozdziału historii. II wojna światowa jest stałym źródłem takich historii, ponieważ wszyscy zaangażowani w konflikt byli dotknięci poziomem heroizmu i zła, zwłaszcza w odniesieniu do Holokaustu. Jest wiele filmów poruszających ten temat, a dla Stevena Spielberga był to temat osobisty dla niego jako Żyda. To był film, do którego musiał przygotowywać się emocjonalnie przez ponad dekadę i prawie stracił go na rzecz swojego przyjaciela Martina Scorsese. Ale w 1993 roku, po ukończeniu studiów Park Jurajski, Spielberg udał się do Polski, aby zająć się tym osobistym projektem.

Rezultatem było arcydzieło i jeden z najwspanialszych filmów, jakie kiedykolwiek nakręcono w Hollywood. Dzięki temu Liam Neeson i Ralph Fiennes stali się wielkimi gwiazdami, a operator Janusz Kamiński stał się jednym z naszych najlepszych operatorów. Spielberg wziął rozdział z tego mrocznego momentu w historii ludzkości i zamienił go w świecę, która wciąż migocze. Zgaszona świeca jednym skokiem przenosi nas z powrotem do Polski roku 1939. Przywrócił świadomość Ameryki i świata o konieczności pamiętania o takich zbrodniach przeciwko ludzkości, aby się nie powtórzyły. Zamiast głosić kazania, zaadaptował książkę Thomasa Kenneally’ego o Oskarze Schindlerze (Neeson), niemieckim fabrykancie, który przekształcił się w spekulanta wojennego, w wybawiciela 1200 Żydów, którym groziła śmierć, dopóki nie zapłaciła za swoje przetrwanie.

Czarno-białe obrazy odzwierciedlają jedyną rzecz widzianą w kronikach filmowych. Uderzające jest to, że nie ma ujęć dźwigu ani wózka. Zgodnie z kręceniem przypominającym kronikę filmową, większość zdjęć kręcono z ręki lub na statywie. Oprócz początku i końca jest tylko jedna mała dziewczynka w czerwonym płaszczyku, która dwukrotnie zwraca uwagę Oskara. W przeciwieństwie do poprzednich filmów, przerażający portret Spielberga przedstawia to, do czego zmuszano ofiary i jak zostały zabite. Odwrócił wzrok, gdy kręcili scenę, w której starsi Żydzi musieli chodzić nago i pokazywać, że nadal są zdrowi. Zbudowali odtworzenia rzeczywistych lokalizacji w pobliżu ich pierwotnej lokalizacji i opracowali epilog filmu, gdy byli w trakcie kręcenia.

W scenariuszu Steve Zailian opowiada historię Schindlera w dwóch częściach. Pierwsza połowa polega na pozostaniu odnoszącym sukcesy biznesmenem i znalezieniu pięknych kobiet, z którymi można być pomimo małżeństwa. Po raz pierwszy widzimy go w klubie, jak kupuje drinka dla nazistowskiego oficera i jego randki. To pierwszy krok w procesie, w którym jego charyzma stawia go w centrum uwagi, prowadząc kelnera z podekscytowaniem do pytającego oficera: „To jest Oskar Schindler!” Druga połowa dotyczy mężczyzny, który stopniowo zdaje sobie sprawę z rozmiarów okrucieństwo i plan nazistów wobec Żydów. Obserwuje likwidację gett na koniu i jest głęboko poruszony najazdami i masowymi mordami, których pierwszym widokiem jest dziewczyna w czerwonym płaszczu. Nie dzieje się to od razu, ale jego sumienie się zmienia, gdy staje się jasne, że Niemcy przegrają wojnę, a wszyscy naziści tacy jak on zostaną zdemaskowani.

Następnie jest personifikacja zła w osobie Amona Gotha (Fiennes), psychopaty, który zabija wszystkich na własne życzenie. Jest rażąco mizoginistyczny i zabija bez wyjątku dla czystej zabawy. W jego żyłach płynie krew, ale nawiązuje związek ze Schindlerem, a nawet chroni go po pocałunku z żydowską dziewczyną, co jest nielegalne. Ale Goth jest też realistą, a nie fanatykiem, walczącym do końca, jak mówi Schindlerowi: „Impreza skończona”, bo armia wycofuje się ze wschodu i trzeba ewakuować ludzi do Auschwitz. To on pyta Schindlera, jak bardzo ceni każdego ze swoich pracowników i ich rodziny, zanim Schindler poda nazwiska swojemu księgowemu Itzhakowi Sternowi, który je wpisze.

W tych scenach obywatele dotknięci okupacją Polski są zmuszani do getta, a ich likwidacja przypada w samym środku tych wstrząsających chwil. Rodziny zmuszone do dzielenia sypialni, naziści przeklinający swoich więźniów i próby ukrycia się podczas likwidacji. Nawet dzieci wpadają w emocjonalne zamieszanie, gdy zwracają się przeciwko sobie i odrzucają pogłoski o prawdziwej prawdzie, o ich eksterminacji w obozach. Opowieść dotyczy ich, a także Schindlera i jego przemiany serca. Ich przetrwanie, to, jakie mieli szczęście i niepewność po tym, jak rosyjski żołnierz mówi im, że zostali wyzwoleni, ale mówi im, żeby nie jechali na wschód ani na zachód, ponieważ Żydów nadal się nienawidzi.

Powodem, dla którego Spielberg zdecydował się kontynuować ten projekt, była liczba negacji Holokaustu, które widział. Niestety, to samo można powiedzieć teraz, biorąc pod uwagę wzrost incydentów antysemickich w ostatnich latach. Spielberg odrzucił pensję, ponieważ postrzegał ją jako „krwawe pieniądze”, czerpiące zyski z tragedii i uważał, że i tak byłaby to klapa. (Zarobił 322 miliony dolarów przy budżecie 22 milionów dolarów). Sukces filmu nie tylko przyniósł Spielbergowi pierwszego Oscara dla najlepszego reżysera, ale także podniósł świadomość na temat Holokaustu i zapewnił, że trzeba o nim pamiętać. Trzydzieści lat po premierze, te same uczucia, które wywołuje w tych, którzy go widzą, są takie same i jest to największe osiągnięcie artystyczne Spielberga.

Śledź mnie na Twitterze: @brian_cine (Cine Mężczyzna)