Krakowscy badacze dokonują „przełomowego odkrycia” wyjaśniającego pęknięcia w sztuce renesansu

W ramach niedawno zakończonego projektu badacze z Polskiej Akademii Nauk, Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Zamku Królewskiego na Wawelu i Norweskiego Uniwersytetu Naukowo-Technologicznego w Trondheim przeanalizowali sieci pęknięć farby widocznych na renesansowych obrazach. okres.

„Patrząc na obrazy, patrzymy na to, co jest na nich przedstawione, ale niewielu zwiedzających dostrzega sieć szczelin, która jest bardzo charakterystyczna i typowa dla miejsca, w którym obraz powstał, techniki i technologii stosowanej przez artystę, a także całą historię przechowywania dzieła sztuki” – dr Aleksandra Hola, główny konserwator Zamku Królewskiego na Wawelu i adiunkt na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, – powiedział na konferencji prasowej w Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.

Celem naukowców było wyjaśnienie, w jaki sposób powstają sieci pęknięć w obrazach i rozwiązanie zagadki ich różnorodnych wzorów.

„Konserwatyści intuicyjnie kojarzą sieci cracków z pewnymi zjawiskami, ale jak dotąd nie było żadnego strukturalnego języka opisującego te sieci cracków” – stwierdziła dr Hola.

Według naukowców sieci te, będące systemami szczelin, mogą przybierać różne kształty; Obserwuje się również linie równoległe, prostokątne, kwadratowe, okrągłe i siatki bez żadnego porządku. Projekt pozwolił naukowcom zrozumieć, jak i dlaczego powstały m.in. Sąd Ostateczny Hansa Memlinga ma inną spękanie niż Madonna pod jodłami autorstwa Łukasza Cranacha Starszego i wciąż odmienna od Dama z Gronostajem przez Leonarda da Vinci.

«Właściwości materiałów, a także klimat, w jakim obiekty były przechowywane, w dużej mierze determinują rodzaj pojawiających się pęknięć. Odmiennie kształtuje się sieć szczelin na obrazie powstałym w południowych Włoszech i na obrazie namalowanym w Norwegii. Wpływ na to ma także grubość warstwy (malarskiej) i układ tych warstw – dlatego mówimy, że sieci pęknięć są charakterystyczne dla różnych szkół artystycznych i okresów, w których powstawały – mówi profesor Łukasz Bratasz z Instytut Jerzego Habera Katalizy i Chemii Fizycznej Powierzchni PAN. „Wzory są charakterystycznym odciskiem palca zarówno artysty, jak i szkoły, z której pochodzi artysta, czasu, w którym powstał obiekt i materiału, z którego korzystał artysta” – dodał.

Badacze podkreślili, że poznanie procesu powstawania pęknięć może przyczynić się do prawidłowej oceny oryginalności obrazów i lepszej identyfikacji podróbek. „Możemy zobaczyć, które sieci pęknięć wynikają z przyspieszonego starzenia się, techniki stosowanej przez fałszerzy, a które rozwijają się w sposób naturalny. Otwiera to drogę do stworzenia zupełnie nowych narzędzi do uwierzytelniania obiektów” – powiedział Bratasz.

Drugim celem projektu było określenie potrzeb związanych z ochroną dzieł sztuki z rozwiniętymi spękaniami. Aby tego dokonać, badacze musieli najpierw określić właściwości materiałów używanych przez artystów. „Inżynierowie otwierają książkę i z łatwością mogą znaleźć właściwości materiałów. W przypadku obiektów dziedzictwa kulturowego właściwości farby olejnej Leonarda nie są znane. Taki był cel projektu. Po raz pierwszy na świecie określiliśmy właściwości tempery jajecznej, tak ważnej dla malarstwa włoskiego” – powiedział Bratasz.

Ostatecznie badania wykazały, że malowidła z rozwiniętą siecią pęknięć są znacznie mniej wrażliwe na niestabilności mikroklimatyczne, niż wcześniej sądzono. „Obiekty z rozwiniętymi spękaniami nie wymagają bardzo restrykcyjnych warunków. Otwiera to drogę do ograniczania zużycia energii w muzeach i promowania realizacji idei +zielonego muzeum+, czyli instytucji, która dbając o skarby przeszłości, dba także o środowisko naturalne i przyszłych pokoleń” – kontynuował Bratasz.

O „Grieg Craquelure” W projekcie wzięło udział 15 ekspertów z różnych dziedzin nauki, w tym eksperci z Zamku Królewskiego na Wawelu, Instytutu Katalizy i Chemii Fizycznej Powierzchni im. Jerzego Habera PAN, Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz Norweski Instytut Nauki i Technologii w Trondheim. Naukowcy zbadali istniejące dzieła sztuki: Madonna pod jodłami autorstwa Lukasa Cranacha ze zbiorów Muzeum Archidiecezjalnego Wrocławia, Sąd Ostateczny przez zwolennika Hieronima Boscha ze zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu oraz Madonna i dziecko Bazyliki Mariackiej w Krakowie. (PAPKA)

PAP – Nauka w Polsce, Julia Kalęba

juka/ dki/ kap/

tr. RL