Jak publiczne instytucje badawcze mogą promować zielone innowacje: Przykład Polski

Aby sprostać wymaganiom dekarbonizacji, kluczowe znaczenie mają większe możliwości badawczo-rozwojowe (B+R) oraz rozwój technologii przyjaznych dla środowiska. Jak można to osiągnąć? W jaki sposób publiczne instytucje badawcze mogą pomóc zaspokoić popyt na technologie i innowacje przyjazne środowisku?

W niedawnym badaniesprawdziliśmy, jak polskie uniwersytety i inne publiczne instytucje badawcze mogą wesprzeć ten rozwój. W oparciu o porównywalne w skali międzynarodowej wskaźniki zidentyfikowaliśmy cztery kluczowe wyzwania, przed którymi stoją instytucje badawcze, chcące odgrywać swoją rolę i wpływać na zielone innowacje.

1. Polska musi więcej inwestować w badania i rozwój, aby osiągnąć swoje cele klimatyczne i pomyślnie przejść na zrównoważoną i konkurencyjną gospodarkę.

Pomimo znacznego wzrostu ogólnych budżetów publicznych na badania i rozwój w ciągu ostatnich dwóch dekad, Polska nadal wydaje stosunkowo niewiele na badania i rozwój w obszarach zmian klimatycznych i zrównoważonego rozwoju. W rzeczywistości udział publicznych budżetów na badania i rozwój poświęcony kwestiom środowiskowym spadł z około 6% w 2012 r. do mniej niż 2% w 2021 r. Ogólnie rzecz biorąc, Polska inwestuje znacznie mniej niż średnia krajowa UE pod względem całkowitych wysiłków na badania i rozwój (jako udział PKB).

2. W miarę wzrostu zapotrzebowania na wiedzę i techniczne know-how oraz zaostrzania się przepisów, konieczna będzie większa podaż specjalistów w dziedzinie nauki i technologii (S&T).

Według Prognoza umiejętności na rok 2020 Europejskiego Centrum Rozwoju Kształcenia ZawodowegoOczekuje się, że w latach 2022–2035 w Polsce będzie potrzebować około 382 000 naukowców i inżynierów. Czyni to te zawody jednymi z trzech najbardziej poszukiwanych w kraju. Badania empiryczne wykazały, że zapotrzebowanie na naukowców i inżynierów znacznie wzrasta wraz z zaostrzeniem polityki środowiskowej (np. cel redukcji emisji o 50% zwiększył zapotrzebowanie na inżynierów o 4,5%) w Stanach Zjednoczonych.

3. Wzrósł dorobek naukowy, lecz należy poprawić jakość badań i współpracy międzynarodowej.

Jeśli chodzi o produkcję wiedzy, aktywność publikacyjna w obszarach badań środowiskowych i nauk o energetyce, w tym energii odnawialnej, w Polsce dramatycznie wzrosła, brakuje jednak międzynarodowego udziału i wpływu naukowego (rysunek 1). Publikacje kierowane są głównie do czasopism krajowych, a Polska pozostaje w tyle za innymi krajami europejskimi pod względem współpracy międzynarodowej. W 2018 r. jedynie 35,8% publikacji informowało o współpracy międzynarodowej, podczas gdy średnia dla 28 krajów Unii Europejskiej (UE) wyniosła 45,7%. Ograniczone uczestnictwo w międzynarodowych sieciach badawczo-rozwojowych ogranicza możliwości Polski w zakresie angażowania się w bardziej nowatorskie i skuteczne badania i rozwój. Relacje z innymi krajami.

4. Polska musi wykorzystać współpracę publiczną i prywatną w zakresie badań i innowacji oraz rozszerzyć kanały transferu wiedzy i współtworzenia.

Dotychczas polskie instytucje badawcze w niewielkim stopniu współpracowały z sektorem prywatnym. Znajduje to odzwierciedlenie we wskaźnikach bibliometrycznych, rankingach uczelni i finansowaniu przez przemysł badań i rozwoju uczelni. Przykładowo, jeśli chodzi o publiczno-prywatne współpublikacje naukowe, Polska zajmuje ostatnie miejsce pod względem łącznej liczby publikacji w UE. Brak współpracy między przemysłem a środowiskiem akademickim może zmniejszyć znaczenie i wpływ badań publicznych w zakresie ekologicznych innowacji oraz utrudniać proces przyjmowania technologii.

Rysunek 1: Jakość badań w obszarze energii odnawialnej, zrównoważonego rozwoju i środowiska (podkategoria badań energetycznych)