Gospodarka
Dzięki członkostwu w UE PKB Polski na mieszkańca jest o 40% wyższy
20 lat temu Polska i dziewięć innych krajów przystąpiły do Unii Europejskiej. Z analizy Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że PKB na mieszkańca ośmiu krajów regionu jest o 27% wyższy niż byłby bez akcesji do UE. Dla Polski jest to 40%. Kraje Europy Środkowej są odbiorcami środków europejskich. W sumie otrzymali 355 miliardów euro. Największe korzyści przynosi jednak przede wszystkim rynek wewnętrzny: napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych, których łączna wartość wzrosła 21-krotnie, oraz integracja z globalnymi łańcuchami dostaw. Wartość dodana usług ICT podwoiła się w latach 2008–2021. Region musi w dalszym ciągu nadrabiać lukę rozwojową, szczególnie poprzez zwiększanie innowacyjności oraz poprawę jakości życia i edukacji. Takie są główne wnioski z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego „The Big Bang Enlargement”. 20 lat członkostwa w UE w Europie Środkowej”
Dzięki członkostwu w UE Polska jest jednym z liderów wzrostu gospodarczego
Realny PKB na mieszkańca według parytetu siły nabywczej (PPP) Republiki Czeskiej, Estonii, Węgier, Łotwy, Litwy, Polski, Słowacji i Słowenii (UE-8) jest o 27% wyższy niż byłby, gdyby nie przystąpiły do niego kraje Europy Środkowej UE i opracowano w scenariuszu alternatywnym. Chociaż jasne jest, że nastąpił spadek wzrostu związany z kryzysem finansowym z 2008 r., który wpłynął na wzrost dochodów w regionie w porównaniu z alternatywnymi ścieżkami wzrostu, począwszy od 2014 r. UE-8 osiągnęła wyższe stopy wzrostu, niż osiągnęłyby bez UE Członkostwo. Udział ośmiu krajów akcesyjnych w 2004 roku w gospodarce UE wzrósł z 6 do 8,5%. Polska i Litwa zwiększyły w tym okresie wartość dodaną produkcji przemysłowej, podczas gdy w UE w latach 2004–2022 odnotowano spadek o ponad 1 punkt procentowy.
„Jednym z najistotniejszych czynników wpływających na rozwój gospodarczy naszego regionu była integracja Europy Środkowej z unijnymi łańcuchami dostaw. Przyciągnęło to napływ inwestycji zagranicznych, co doprowadziło do pięciokrotnego wzrostu wartości eksportu towarów i zwiększenia ich stopnia zaawansowania. Integracja z Unią Europejską uczyniła Europę Środkową centrum eksportu. „Chociaż większość produktów i usług została dostarczona do UE, prawie połowa wartości dodanej ostatecznie trafiła na rynki na całym świecie, w tym poprzez eksport pośredni”. zauważa Marek Wąsiński, szef zespołu ds. ekonomii globalnej PEI.
20 lat w UE znacząco podniosło standard życia
Oprócz korzyści ekonomicznych rozszerzenie UE przyniosło nowym członkom także sukcesy społeczne. We wszystkich ośmiu krajach regionu wskaźniki mierzące jakość życia znacząco wzrosły. Należą do nich oczekiwana długość życia, liczba lat nauki i dochód na mieszkańca. Słowenia ma obecnie najwyższy HDI (23. miejsce na świecie), a Węgry najniższy (46.). Wartość HDI dla Polski wyniosła 0,875, co plasowało ją na 34. miejscu na 191 ocenianych krajów.
Ponadto w pięciu z ośmiu państw członkowskich odsetek osób zagrożonych ubóstwem spadł poniżej średniej UE, a postrzeganie korupcji spadło wszędzie z wyjątkiem Węgier i Słowenii.
Poprawił się także poziom życia na obszarach wiejskich. Pomimo znacznej poprawy standardów życia region środkowoeuropejski w dalszym ciągu pozostaje w tyle pod względem inwestycji w opiekę zdrowotną czy badania i rozwój. Choć wzrósł odsetek osób z wyższym wykształceniem, to wciąż niewielu jest absolwentów kierunków technicznych.
Postęp w sektorze ICT
Kraje regionu niemal podwoiły wartość dodaną usług ICT w latach 2008–2021 z 24,4 mld euro do 45,1 mld euro. W relacji do całkowitego PKB analizowanych krajów nastąpił wzrost z 3,4% do 4,1%.
„Wartość dodana branży IT/ICT podwoiła się w ciągu ostatnich 20 lat. Dziś sektor ten jest największy wśród krajów UE-8 w Polsce i Czechach, wytwarzając łącznie prawie dwie trzecie całkowitej wartości dodanej. Niemniej jednak odsetek specjalistów ICT wśród wszystkich pracowników jest niższy od średniej UE, z wyjątkiem Estonii. Wskazuje to na niższy poziom rozwoju sektora ICT, niewystarczającą liczbę wykwalifikowanych pracowników także w innych sektorach, ale także znaczny potencjał rozwoju cyfrowego. „Nadrabianie zaległości jest głównym wyzwaniem dla UE-8” podkreśla Ignacy Świecicki, szef Zespołu Gospodarki Cyfrowej PEI.
Transformacja energetyczna w UE-8 jest nadal powolna w porównaniu z UE
Przystąpienie do UE oznaczało głębokie zmiany w sektorze energetycznym oraz w polityce klimatycznej i środowiskowej dla krajów UE-8. Zmieniły się zarówno standardy środowiskowe, jak i klimatyczne, struktura wytwarzania energii oraz emisyjność gospodarek regionalnych (w przeciwieństwie do całej UE, redukcje emisji w Europie Środkowej nastąpiły przede wszystkim w wyniku zmiany systemowej w latach 1989–1991). niż po wejściu do UE).
Akcesja przyspieszyła rozwój energetyki odnawialnej w krajach UE-8. W latach 2004-2022 udział odnawialnych źródeł energii w końcowym zużyciu energii w Polsce wzrósł 2,5-krotnie do 16,9%, natomiast udział odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej w 2022 r. osiągnął 21%, co oznacza wzrost ponad dziesięciokrotny w porównaniu do 2004 i 2004 r. jest tylko nieznacznie poniżej średniej UE (23 %).
Transformacja sektorów energetyki, transportu i ciepłownictwa doprowadziła do poprawy jakości powietrza. W latach 2005–2021 liczba przedwczesnych zgonów związanych z zanieczyszczeniem powietrza cząstkami stałymi spadła w całej UE o 75%. W latach 2005–2021 zanieczyszczenie powietrza w UE spowodowane cząstkami stałymi PM2,5 spadło o 28%, tlenkami azotu o 47% i tlenkami siarki o 80%. Zmiany te wpłynęły także pozytywnie na jakość powietrza w krajach UE-8, gdzie zanieczyszczenie PM2,5 spadło o 31%, tlenki azotu o 15% i tlenki siarki o 51%.
***
Polski Instytut Ekonomiczny jest publicznym think tankiem gospodarczym istniejącym od 1928 roku. Jego badania obejmują głównie makroekonomię, energię i klimat, handel zagraniczny, prognozowanie gospodarcze, ekonomię cyfrową i ekonomię behawioralną. Instytut tworzy raporty, analizy i rekomendacje dla kluczowych obszarów gospodarki i życia społecznego w Polsce, z uwzględnieniem sytuacji międzynarodowej.
Kontakt z mediami:
Ewy Balickiej-Sawiak
Rzecznik prasowy
M: +48 727 427 918
E: [email protected]
„Piwny maniak. Odkrywca. Nieuleczalny rozwiązywacz problemów. Podróżujący ninja. Pionier zombie. Amatorski twórca. Oddany orędownik mediów społecznościowych.”
