Dlaczego kobieca piłka nożna jest bardziej popularna w USA niż w Polsce? Wywiad z prof. Rachel Allison | AKTUALNOŚCI

Dlaczego piłka nożna jest jednym z najpopularniejszych sportów wśród dziewcząt w Stanach Zjednoczonych, ale nie wśród chłopców? Czy wynika to z różnicy w postrzeganiu Europejczyków i Amerykanów i czy Quidditch rzeczywiście jest sportem koedukacyjnym? O problemach związanych z płcią rozmawiamy w konkursie z profesor Rachel Allison, socjolożką z Mississippi State University, która odwiedziła Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego w ramach programu Visiting Professors.

Marcel Jakubowski: – Co robiłeś podczas pobytu na Uniwersytecie Gdańskim?

– Prowadziłam zajęcia z wychowania fizycznego i zmian społecznych. Fantastycznie było spotkać się tutaj ze studentami i zrozumieć, jak ich życie różni się od życia amerykańskich studentów. Odbyłem też wiele naprawdę świetnych spotkań Dr. Radosław Kossakowski i inni polscy socjolodzy sportu. Omówiliśmy nasz obszar badawczy zarówno w USA, jak i w Polsce i znaleźliśmy wiele podobieństw. W wyniku tych spotkań prawdopodobnie zostaną uruchomione niektóre projekty społeczne.

– Przywieźli dane z USA na temat kobiecej piłki nożnej, a dr. Radosław Kossakowski przygotował dane dotyczące strony polskiej. Czy miałeś okazję omówić i porównać te statystyki?

– Zauważyliśmy podobieństwa i różnice, dużo rozmawialiśmy o tym, jak kontekst kształtował postrzeganie piłki nożnej w danym narodzie. W Polsce na przykład piłka nożna kobiet jest tylko półprofesjonalna, więc pełna kariera nie jest możliwa. Ale w Stanach Zjednoczonych sport ten jest obecnie w pełni profesjonalny. Kobiety dzięki temu zarabiają pieniądze i mogą wykonywać zawód na pełen etat. Nasza kobieca drużyna piłkarska odniosła wiele sukcesów w międzynarodowych zawodach, poświęcono jej wiele uwagi i zasobów. Niestety polska reprezentacja nie grała jeszcze w Pucharze Świata Kobiet. Są więc takie różnice, ale rozmawiałem też z dr. Kossakowski mówił i Dr. Natalia Organista z Uniwersytetu Warszawskiego o wielu podobieństwach w doświadczeniach kobiet w obu krajach.

– W jaki sposób kobieca piłka nożna zyskała uwagę w Stanach Zjednoczonych?

– Postrzeganie piłki nożnej w Stanach Zjednoczonych jest zupełnie nieporównywalne z tym w Polsce, gdzie są to rozgrywki transmitowane w telewizji, radiu itp. W Europie piłka nożna często kojarzy się z mężczyznami lub męskością. W Stanach Zjednoczonych piłka nożna zaczęła się rozwijać później niż bardziej popularne sporty, takie jak futbol amerykański, koszykówka i baseball. Oznaczało to, że piłka nożna nie była tak silnie kojarzona z męskością jak w Europie i dlatego była postrzegana jako akceptowalny sport dla dziewcząt i kobiet. Po II wojnie światowej wiele osób przeniosło się na przedmieścia, gdzie jest znacznie więcej przestrzeni. Zbudowano o wiele więcej boisk do piłki nożnej, na których ludzie mogą grać. Również w 1972 roku Kongres Stanów Zjednoczonych przyjął tę uchwałę Zmiany edukacyjne obejmujące ustawę Tytuł IX, który wymagał równości w programach edukacyjnych otrzymujących fundusze federalne, w tym w programach sportowych.

– To ustawodawstwo miało ogromny wpływ na otwarcie wszystkich dyscyplin sportowych dla dziewcząt i kobiet. Wskaźniki uczestnictwa gwałtownie wzrosły. W tamtym czasie piłka nożna była naprawdę idealnym sportem dla dziewcząt i kobiet, ponieważ nie miała długiej tradycji wśród mężczyzn. Program naszej reprezentacji kobiet rozpoczął się w latach 80. XX wieku, wcześniej niż wiele innych krajów na świecie. Dzięki takiemu podejściu nasza drużyna osiągnęła ogromne sukcesy, takie jak zdobycie dwóch ostatnich Pucharów Świata FIFA Kobiet.

– Zatem ta ustawa „Tytuł IX” nie wymagała finansowania tych samych sportów, tylko to, że ogólne finansowanie musiało zostać w równym stopniu zakłócone?

– Tak, stwierdzono, że w żadnym programie edukacyjnym, który otrzymuje pieniądze od rządu, nie powinno być dyskryminacji ze względu na płeć. Od beneficjenta dotacji wymagano zapewnienia podobnych możliwości w sporcie mężczyznom i kobietom dysponującym porównywalnymi zasobami. Zatem dzisiaj, jeśli w szkołach, w tym w publicznych szkołach wyższych i na uniwersytetach, istnieją programy dla kobiet i mężczyzn, nawet jeśli uprawiają oni różne sporty, muszą mieć podobny poziom szkolenia i podobne budżety na sprzęt.

– Czy piłka nożna jest popularna wśród amerykańskich dziewcząt w wieku szkolnym?

– Kiedy spojrzysz na to, w jakie sporty uprawiają dzieci i młodzi dorośli w Stanach Zjednoczonych, piłka nożna jest jednym z najpopularniejszych sportów uprawianych wśród dziewcząt, ale nie wśród chłopców.

– Czy gra w piłkę nożną jest w jakiś sposób „zakazana” chłopcom, ponieważ kulturowo nie jest to sport tak męski, jak na przykład koszykówka?

– Myślę, że w pewnym stopniu tak, ale większą przeszkodą jest to, że w pewnym wieku nie ma już szans. Mój 11-letni pasierb potrafi grać w piłkę nożną, ale za rok lub dwa, zwłaszcza gdy pójdzie do szkoły średniej, nie będzie już miał szans na grę.

– W Polsce mamy taki wzór do naśladowania dla chłopców, Roberta Lewandowskiego, najlepszego polskiego piłkarza. Czy zawodniczki Amerykańskiej Ligi Piłki Nożnej Kobiet również staną się postaciami inspirującymi dziewczyny do osiągnięcia takiego samego sukcesu jak one?

– Myślę, że wiele czołowych piłkarzek postrzega siebie jako ważne wzorce do naśladowania i bardzo poważnie podchodzi do tej części swojej pracy. Wiele działań związanych z public relations wykonujesz poprzez coaching lub wystąpienia publiczne. Działania te mają na celu zachęcenie młodszych dziewcząt do uprawiania sportu i uświadomienie im, że istnieje wiele ważnych umiejętności i wartości, których mogą nauczyć się poprzez trening. W Stanach Zjednoczonych bardzo często zdarza się, że gracze często zostają na stadionie godzinę lub dłużej po zakończeniu profesjonalnych meczów piłki nożnej. Chodzą po stadionie i rozdają autograf każdemu, kto chce. Wielu z nich promuje swoją pracę jako wzorce do naśladowania w mediach społecznościowych. Kiedy mówimy o kobiecej piłce nożnej w Stanach Zjednoczonych, jednym z głównych punktów dyskusji jest jej wartość dla młodszego pokolenia.

– Mówiła Pani o problematyce płci w sporcie tu, na Uniwersytecie Gdańskim. Jak nasi uczniowie zareagowali na te pomysły?

– Myślę, że byli bardzo otwarci. Ogólnie dużo rozmawialiśmy o sporcie. Mają większą wiedzę na temat męskiej piłki nożnej, bo jest ona w Polsce lepiej znana i popularniejsza. Byli jednak bardzo otwarci na zrozumienie przypadku kobiecej piłki nożnej. Żartowałem z nimi, że wszystkie będą oglądać Mistrzostwa Świata Kobiet, które rozpoczną się w przyszłym miesiącu. Obiecałeś mi. Dzięki nim dowiedziałem się także więcej o męskiej piłce nożnej w Polsce.

– Napisałeś artykuł o prawdziwym kursie quidditcha organizowanym na Uniwersytecie Stanowym Mississippi. W książkach o Harrym Potterze ten sport z miotłami jest nieco bezpłciowy. Kobiety grają w tych samych drużynach co mężczyźni i nie ma mowy o dyskryminacji. Co się stało, gdy MSU próbowało zorganizować mecze Quidditcha w prawdziwym życiu?

– To był mały, ale fascynujący projekt. W książkach i filmach o Harrym Potterze kobiety i mężczyźni grają razem w quidditcha, ale nie poświęca się temu zbyt wiele uwagi. To po prostu cecha tego sportu i nikt nie widzi w tym problemu. Zacząłem uczyć tego przedmiotu na moim uniwersytecie w stanie Mississippi, gdzie wymagano od nas gry w mugolską wersję tego sportu. Zastanawialiśmy się, co by było, gdyby mężczyźni i kobiety wspólnie uprawiali ten sport. Czy stałoby się to jakimś rodzajem aktywności pozbawionej płci, podczas której wszyscy po prostu integrowalibyśmy się razem? Niestety otrzymaliśmy odpowiedź, że nie do końca tego chcieliśmy. Wiele koncepcji dotyczących płci, sportu i lekkoatletyki, które widzimy w innych kontekstach, zostało przejętych w Quidditchu. Odkryliśmy na przykład, że kobiety miały mniejszą pewność swoich umiejętności sportowych w porównaniu do mężczyzn. Często spotykaliśmy się z poglądem obu płci, że kobiety nie są dobre w tym sporcie lub nie dotrzymują kroku mężczyznom. Zauważyliśmy także dużą dynamikę interakcji. Dlatego też mężczyźni chętniej podawali piłkę swoim kolegom z drużyny niż koleżankom z drużyny. Ze względu na niższą pewność siebie kobiety wybierały pozycje, które ich zdaniem odsuną je od centrum akcji, natomiast mężczyźni wybierali pozycje, które ich zdaniem będą aktywne. Niestety, poglądy na temat płci naprawdę mają znaczenie dla tego, co dzieje się w Quidditchu.

– Czy na przestrzeni lat zauważyłaś jakiś postęp w postrzeganiu kobiecego sportu?

– Z pewnością w Stanach Zjednoczonych zaobserwowaliśmy ostatnio ogromny postęp pod względem uczestnictwa i możliwości, ale także zasobów i uznania dla kobiet. Od 12 lat studiuję sport kobiet w USA i nawet w tym czasie zauważyłem wiele pozytywnych zmian, których nawet dziesięć lat temu nie spodziewałem się. Nadal jednak istnieją obszary, w których należy poczynić postępy. Nie jesteśmy do końca równi, ale myślę, że jesteśmy na dobrej drodze.