bne IntelliNews – Przed nowym rządem Polski ciężka walka

Donald Tusk wreszcie ponownie jest premierem Polski. Uzyskanie wotum zaufania zaplanowanego na dzisiaj, 11 grudnia, powinno być dla niego formalnością.

Dzięki większości 248 głosów w 460-osobowym Sejmie, niższej izbie polskiego parlamentu, Tusk rozpocznie swoją kadencję – trzecią po kolejnych premierach w latach 2007–2014 – na mocnych podstawach.

Ponieważ jednak wotum zaufania oznacza koniec pewnej epoki, będzie także początkiem nowej – nie mniej pełnej trudności, sporów politycznych i grożących kryzysów.

Czasy, kiedy to gospodarka ostatecznie decydowała o wyniku wyborów, już dawno minęły. Ustępujący rząd Prawa i Sprawiedliwości (PiS) wykorzystał wiele niedociągnięć rządów Tuska do zbudowania skutecznej narracji wykraczającej daleko poza same niedociągnięcia.

„Polska w ruinie” – pod takim hasłem PiS zwracał się do ówczesnych nierówności ekonomicznych, ale także kulturowego upokorzenia, jakiego doświadczyły miliony Polaków.

Rozłóż to

Wydaje się, że nowy rząd już zrozumiał, że szósty pod względem liczby ludności kraj członkowski UE – z PKB na poziomie prawie 3,1 bln zł w 2022 r. (wówczas prawie 700 mld dolarów) – stać na utrzymanie państwa opiekuńczego PiS, w którym żyje wielu ludzi Prawie nowy rząd osiem lat temu został wyśmiany jako nieodpowiedzialny jałmużna.

Partia Tuska, Koalicja Obywatelska oraz trzy partie tworzące nową koalicję rządzącą – Trzecia Droga (będąca koalicją partii agrarnej PSL i centrowej Polska 2050) oraz Lewica – dały jasno do zrozumienia, że ​​będą kontynuować ekspansję fiskalną tryb, aby odciąć populistom dopływ tlenu.

„Nie możemy sobie pozwolić na to, aby nie płacić nauczycielom znacznie więcej, niż zarabiają obecnie” – Tusk wielokrotnie powtarzał podczas kampanii wyborczej o swoim planie zapewnienia nauczycielom podwyżki o 30% w pierwszych tygodniach funkcjonowania nowego rządu.

Niemniej jednak obietnice i inne złożone przez nowy rząd w umowie koalicyjnej zostaną spełnione w trudnym momencie.

Rosnące ożywienie

Polska dopiero zaczyna wychodzić z kryzysu gospodarczego spowodowanego wojną Rosji na Ukrainie i wynikającym z niej kryzysem energetycznym.

W trzecim kwartale PKB kraju wzrósł o słabe 0,6% rok do roku, co stanowi kolejną poprawę w stosunku do spadku o 0,3% rok do roku w poprzednich trzech miesiącach i praktycznie pozwoliło uniknąć krótkiej recesji w pierwszym i drugim kwartale. Silniejszego ożywienia oczekuje się w ostatnim kwartale i w 2024 r.

Nie ma wątpliwości, że nowy rząd uzna ożywienie gospodarcze za swoje własne, będące oznaką pożegnania z erą PiS.

Ale prawdziwa zmiana wymaga znacznie więcej niż tylko odwiecznej taktyki uznania czegoś, czego nie można kontrolować. Według analizy przeprowadzonej przez Capital Economics „wydaje się prawdopodobne, że polityka fiskalna pozostanie luźna w najbliższej perspektywie”, podobnie jak za PiS, ale nowy rząd będzie musiał zająć się palącymi kwestiami, które poprzedni rząd zaniedbał lub pogorszył ze względu na swoje Polityka Niekompetencja.

Tusk ma pięć lat

Według analizy krajobrazu powyborczego w Polsce przeprowadzonej przez ING, pięć największych wyzwań stojących przed nowym rządem to:

• rewizja polityki gospodarczej z „wsparcia głównie konsumpcyjnego na większe wsparcie inwestycji”. Obejmuje to uruchomienie środków UE z funduszu odbudowy po pandemii i unijnego funduszu spójności na wsparcie inwestycji publicznych.
• Rozwiązanie problemu malejącej dostępności siły roboczej z Polski i rosnących kosztów pracy. W ciągu ostatnich 15 lat siła robocza w Polsce skurczyła się o ponad 2 miliony, a w ciągu najbliższych 10 lat oczekuje się dalszego skurczenia się o prawie kolejny milion. Definicja danych demograficznych jest – jeśli to w ogóle możliwa – koniecznością dla polityki pracy, emerytalnej i emigracyjnej;
• Transformacja energetyczna, ponieważ „Polska jest najbardziej narażona na kosztowną energię w regionie CEE ze względu na wysoce emisyjną mieszankę energii” – stwierdził ING w analizie. Hurtowe ceny energii elektrycznej w Polsce należą do najwyższych w Europie, a prace nad dostawami czystej energii z atomu i odnawialnych źródeł energii są dopiero w początkowej fazie.
• nowa umowa społeczna mająca na celu „rozłożenie dodatkowych obietnic wysokich wydatków poza tymi już uwzględnionymi w projekcie budżetu na 2024 r. przy rekordowo wysokich potrzebach pożyczkowych netto” – stwierdził ING;
• Wreszcie poprawa zarządzania i instytucji, począwszy od zapewnienia odpowiedniego systemu kontroli, przejrzystości finansów publicznych, przewidywalności prawa podatkowego, po poprawę zarządzania przedsiębiorstwami państwowymi. „Społeczeństwo oczekuje przywrócenia praworządności, ale powinno także uwolnić fundusze UE” – stwierdził ING.

Uważaj na Dudę

Mimo wszystkich swoich atutów rząd Tuska stoi przed trudną walką.

Wewnętrznie nowy premier będzie musiał przewodzić zróżnicowanej koalicji, od konserwatystów z PSL po lewicowców, każdy z własnymi celami. Nowy i cieszący się coraz większą popularnością marszałek parlamentu Szymon Holownia (partia Polska 2050) jest powszechnie postrzegany jako silny kandydat do wyborów prezydenckich w 2025 r., co prawdopodobnie będzie kolidować z planem Koalicji Obywatelskiej.

Ograniczenia zewnętrzne są bardziej zniechęcające. Koalicja nie ma wystarczającej liczby głosów, aby odrzucić prawo weta prezydenta Andrzeja Dudy, który jest sojusznikiem PiS i który w zeszłym miesiącu zapowiadał, że będzie z niego korzystał, ilekroć będzie się obawiał, że nowy rząd będzie próbował zniweczyć ważne osiągnięcia PiS.

PiS umieścił także ludzi w ważnych instytucjach, takich jak media publiczne, prokuratura, sądy i – co najważniejsze – Trybunał Konstytucyjny.

Skuteczny demontaż tego „głębokiego państwa” wymagałby ustawodawstwa, którego Duda nie zawetuje ani nie zwróci się do Trybunału o wydanie orzeczenia. Pomijanie prezydenta czy trybunału mogłoby z kolei skutkować oskarżeniami o podważanie praworządności – tym samym poważnym zarzutem, jaki Tusk wysunął wobec PiS.