Bezpłatne tramwaje w Luksemburgu nie mogą zniechęcić miłośników samochodów

• Pierre Sorlut i Jeremy Audouard / AFP, LUKSEMBURG

Trzy lata po tym, jak Luksemburg ogłosił, że cały transport publiczny jest bezpłatny, aby uwolnić swoje drogi od korków i zmniejszyć zanieczyszczenie, samochód nadal jest królem zatłoczonego Wielkiego Księstwa.

Z Weiswampach na skrajnej północy Luksemburga, w pobliżu granicy z Niemcami i Belgią, do Dudelange na południu, obok Francji, jest to zaledwie godzina jazdy, jeśli pozwala na to ruch uliczny.

Zamożny kraj, liczący zaledwie 650 tysięcy mieszkańców, wydawał się idealnym miejscem na śmiały eksperyment – uczynienie publicznego transportu pociągami, tramwajami i autobusami darmowym w całym kraju.

Zdjęcie: AFP

Jednak pomimo braku dróg głównych Luksemburg ma jeden z najwyższych wskaźników posiadania pojazdów w Europie, a tylko Polska przewyższa swój wskaźnik 681 pojazdów na 1000 mieszkańców.

Osoby dojeżdżające do pracy z zagranicy przywożą codziennie dziesiątki tysięcy pojazdów, gdy dojeżdżają do pracy w Luksemburgu, a kierowcy dalekobieżni często zatrzymują się, aby zatankować w kraju o niskich podatkach na paliwo.

„Często mówię, że Niemcy budują samochody, a Luksemburczycy je kupują” – żartował luksemburski wicepremier Francois Bausch, odpowiedzialny za mobilność i roboty publiczne.

Zdjęcie: AFP

Trzy lata po zamknięciu kas nic nie wskazuje na to, by Luksemburg zrezygnował z pojazdów na rzecz tramwaju, chociaż Bausch widzi przerzedzenie ruchu w stolicy.

„Kultura samochodowa jest naprawdę dominująca i wciąż trudno jest zachęcić kierowców do korzystania z transportu publicznego” – powiedział Merlin Gillard, ekspert ds. mobilności w Luksemburskim Instytucie Badań Społeczno-Ekonomicznych.

Luksemburg wraz z resztą UE próbuje przekształcić się w gospodarkę neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla, wprowadzając zielone technologie w transporcie, energetyce, fabrykach i gospodarstwach rolnych.

Koalicyjny rząd luksemburskiego premiera Xaviera Bettela inwestuje co roku 800 milionów euro (863 miliony dolarów) w transport publiczny.

Księstwo ma najlepiej finansowaną sieć tramwajową w Europie na mieszkańca, która kosztuje 500 euro na osobę rocznie.

„To kraj, który inwestuje najwięcej w Europie, ale Luksemburg pozostaje daleko w tyle” – powiedział Gillard. – Od lat nadrabiamy bardzo słabe inwestycje.

Pasażerowie doceniają zmiany w Luksemburgu, nowoczesnym centrum usług finansowych zbudowanym wokół zabytkowej starówki i położonym w wąskich pętlach Alzette.

Główny dworzec kolejowy przechodzi gruntowną renowację, najnowocześniejsza kolejka linowa łączy górne miasto z brzegiem rzeki, zarezerwowano pasy dla autobusów i tramwajów.

Ale przede wszystkim i jedyny w Europie: sieć jest bezpłatna.

Edgar Bisenius, właściciel firmy świadczącej usługi finansowe, powiedział, że jest to najważniejsza kwestia przy wyborze między pojazdem a autobusem.

„To bardzo pozytywne dla środowiska” – powiedział.

Nauczyciel francuskiego Ben Dratwicki prywatnie podróżuje po stolicy na rowerze, ale do swojej szkoły 20 km na północ od miasta jedzie kolejką linową i pociągiem.

„Ruch drogowy jest podstawowym prawem mieszkańców” – powiedział. „Jeśli mamy prawo do pracy, powinniśmy mieć również prawo do bycia zatrudnionym bez ponoszenia kosztów”.

Jednak Dratwicki wydaje się być w mniejszości w całym kraju, gdzie korki prywatnych pojazdów wciąż blokują główne arterie w godzinach szczytu.

Częściowym wyjaśnieniem może być 220 000 pracowników transgranicznych, którzy są niezbędni dla gospodarki Luksemburga i codziennie przybywają z sąsiednich krajów, aby zarobić wyższe zarobki.

Pociągi i autobusy, do których mogliby wsiąść we Francji, Belgii czy Niemczech, nie są darmowe, dopóki nie dotrą do Luksemburga, a wielu robotników dziennych pozostaje przywiązanych do swoich pojazdów.

Bausch z Zielonych ma plan pomocy niektórym francuskim pracownikom, którzy ostatecznie płacą podatek dochodowy w Luksemburgu.

Chce sfinansować miejsca parkingowe po francuskiej stronie granicy i obiecuje, że od 2027 lub 2028 r. pociąg będzie kursował co siedem minut z Thionville we Francji do Luksemburga.

Ale eksperci tacy jak Gillard są sceptyczni, twierdząc, że problem leży w podstawowej strukturze gospodarki Luksemburga.

Francuscy robotnicy nie mogą sobie pozwolić na czynsz ani nieruchomość w Luksemburgu, ale większość pieniędzy, które zaoszczędzą mieszkając w domu, jest marnowana na ruchliwe i zanieczyszczające środowisko dojazdy do pracy, powiedział Gillard.