Banki Centralne Ukrainy i Polski w czasie wojny

Banki Centralne są jednym z najważniejszych podmiotów w skali makroekonomicznej. Twoje decyzje i działania mają realny wpływ na gospodarkę i bogactwo obywateli. Jak banki centralne Ukrainy i Polski zareagowały na rosyjską inwazję na Ukrainę? Czy Twoje decyzje podczas wojny różniły się od zwykłych? Jak dostosowali swoje strategie do nienormalnych okoliczności? W jaki sposób przekazali strategie innym podmiotom i społeczeństwom? Na ocenę działań wojennych Banków Centralnych Ukrainy i Polski wpływ miały Magdalena Szyszko, profesor nadzwyczajny WSB Merito w Poznaniu oraz Olena Motuzka, adiunkt w Narodowej Akademii Statystyki, Rachunkowości i Audytu w Kijowie . Studiują tę tematykę w ramach programu stypendialnego DO UKRAINY prowadzonego przez Fundację Nauki Polskiej.

Bank centralny jest instytucją odpowiedzialną za prowadzenie polityki pieniężnej państwa i wspieranie funkcjonowania systemu bankowego. Banki centralne formułują cele polityki pieniężnej, związane głównie z utrzymaniem stabilnego poziomu cen i kontrolowaniem gospodarki za pomocą dostępnych instrumentów.

„Nasz projekt koncentruje się na polityce pieniężnej Narodowego Banku Ukrainy (NBU) i Narodowego Banku Polskiego (NBP). Choć te dwa podmioty nie odgrywają bezpośredniej roli w zarządzaniu kryzysem związanym z wojną rosyjsko-ukraińską, to jednak odgrywają zasadniczą rolę w zapewnieniu sprawnego funkcjonowania gospodarek, zapewnieniu stabilności cen oraz wspieraniu państwowej polityki gospodarczej. Jej rola w łagodzeniu kryzysu gospodarczego będącego następstwem wojny jest szczególnie istotna, gdyż gwarantuje stabilność. Istnieją badania, które pokazują, że wsparcie banku centralnego w czasie wojny może silnie wpłynąć na bieg historii” – stwierdza. Magdaleny Szyszko.

Zmiana narzędzi i komunikacji

Celem badaczy jest identyfikacja i ocena zmiany polityki pieniężnej pod kątem komunikacji ze społeczeństwem, narzędzi i efektów krótkoterminowych podczas rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Projekt przedstawia studium przypadku Ukrainy jako kraju broniącego się i Polski jako kraju wspierającego.

„Analizowany okres jest bardzo krótki: od rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 r. do dnia dzisiejszego. Musimy stawić czoła ograniczonemu dostępowi do danych. Mamy krótki, maksymalnie dwuletni szereg czasowy obejmujący wojnę, dlatego nasza ocena będzie dokonywana na bieżąco. W tym krótkim czasie możemy już zauważyć wyraźną zmianę języka komunikacji w bankach. Na przykład we wszystkich oficjalnych dokumentach angielskiej wersji Centralnego Banku Ukrainy Rosja jest pisana małymi literami. Choć nasz projekt ma charakter głównie naukowy i jego głównym celem jest wypełnienie luki w literaturze, nie wykluczamy pewnych praktycznych i ważnych wyników. Już taka ciągła ocena działalności Banków Centralnych pozwala wykryć błędy i zaproponować alternatywne działania” – podkreśla Olena Motuzkaktóry zainicjował współpracę.

Dwie perspektywy

Projekt oferuje dwie perspektywy, z których najważniejsza jest ukraińska. Od 2019 roku Narodowy Bank Ukrainy realizuje nowy strategiczny cel inflacyjny, w dużej mierze dostosowany do wymogów Unii Europejskiej. Przygotowanie w zakresie ram polityki pieniężnej jest jednym z warunków przystąpienia Ukrainy do UE. Jednym z najważniejszych przedwojennych wyzwań stojących przed Narodowym Bankiem Ukrainy była kontynuacja procesu dezinflacji. W tym kontekście NBU zastosował standardowe narzędzia polityczne i komunikacyjne. Po inwazji rosyjskiej rola NBU znacznie odbiegała od roli standardowej. Działania militarne w połączeniu z kryzysem humanitarnym i rażącym załamaniem gospodarczym zmusiły NBU do reorientacji działań w kierunku dostarczania pieniędzy gospodarce i zapewniania stabilności makroekonomicznej. „Rosyjska inwazja na Ukrainę stworzyła pierwszą w historii możliwość obserwacji działań polityki pieniężnej prowadzonej przez Bank Centralny w odniesieniu do celów inflacyjnych i ich konsekwencji” – wyjaśnia. Magdaleny Szyszko.

Druga perspektywa projektu jest polska. Wojna rosyjsko-ukraińska stanowiła wyzwanie także dla Narodowego Banku Polskiego, choć trudności narodu i gospodarki polskiej są nieporównywalne z trudnościami Ukrainy. Od czasu inwazji rosyjskiej polityka państwa polskiego napędzana jest głównie przez masowy napływ ukraińskich uchodźców i kryzys energetyczny. Obydwa czynniki znacząco wpłynęły na polską gospodarkę i wzbudziły wiele obaw w NBP. „Obecne wyjątkowe warunki kształtowania polityki pieniężnej związane są z bezpośrednim wpływem wojny rosyjsko-ukraińskiej na ceny energii, surowców i żywności, wpływając tym samym pośrednio na podwyżki płac, kursy walut, a także zmiany oczekiwań i prognoz inflacyjnych. To wszystko wpływa na stabilność rynku finansowego” – komentuje. Olena Motuzka.

Doktor Magdalena Szyszko jest absolwentką Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, gdzie uzyskała także stopień doktora nauk ekonomicznych oraz habilitację. Od 2009 roku pracuje w Wyższej Szkole Bankowej Merito w Poznaniu; od 2018 roku na stanowisku profesora nadzwyczajnego na Wydziale Finansów i Bankowości. Jego zainteresowania badawcze obejmują prognozowanie inflacji oraz przejrzystość i komunikację banku centralnego. Autorka wielu publikacji naukowych i główna badaczka w projektach badawczych finansowanych przez NBP i Narodowe Centrum Nauki. Wolny czas Szyszko spędza z rodziną, opiekując się czterema kotami i realizując swoje pasje.

Doktor Olena Motuzka Posiada dyplom z zarządzania produkcją uzyskany na Kijowskim Narodowym Uniwersytecie Ekonomicznym, Wydział Zarządzania Produkcją oraz prawo międzynarodowe Ukraińskiej Akademii Handlu Zagranicznego. Uzyskała stopień doktora statystyki na Kijowskim Narodowym Uniwersytecie Ekonomicznym. Obecnie adiunkt na Wydziale Ekonomii i Zarządzania Zagraniczną Działalnością Gospodarczą Kijowskiej Narodowej Akademii Statystyki, Rachunkowości i Audytu, Motuzka bada trendy i perspektywy rozwoju międzynarodowej polityki inwestycyjnej oraz inflacji, wraz z ich wpływem na konsumentów w warunkach niestabilności gospodarczej, także poprzez analizę dochodów budżetu państwa. Autorka ponad 70 publikacji naukowych. Wolny czas Motuzka spędza podróżując, czytając i słuchając muzyki, rozwijając głównie swoją pasję do kotów.

Wspieraj z nami ukraińskich naukowców

Fundacja Nauki Polskiej organizuje specjalną zbiórkę pieniędzy dla naukowców na Ukrainie, do której każdy może w każdej chwili dołączyć. Fundusze zebrane z darowizn zostaną przeznaczone wyłącznie na zaangażowanie osób z Ukrainy w realizację projektów w ramach programu DLA UKRAINY.

Program umożliwia także instytucjom i firmom nawiązywanie partnerstw z Fundacją Nauki Polskiej w celu poprawy sytuacji ukraińskich badaczy lub umożliwienia im realizacji projektów naukowych.

Naukowcy na Ukrainie nadal potrzebują naszego wsparcia, aby kontynuować pracę naukową – zachęcamy do dołączenia do naszej zbiórki.