Badacz polskiej nauki zajmujący się nocnymi zanieczyszczeniami sztucznym światłem

Karolina Zielińska-Dąbkowska z Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej jest pierwszą autorką pracy na temat wpływu zanieczyszczenia światłem sztucznym w porze nocnej na zdrowie człowieka. Do udziału w badaniu zaproszono ekspertów z Europy i Stanów Zjednoczonych, w tym badaczy z Harvard Medical School, Uniwersytetu Medycznego w Wiedniu i Uniwersytetu Thomasa Jeffersona.

Termin „zanieczyszczenie światłem” zaczęto stosować w nauce jako sumę wszystkich negatywnych skutków nadmiernej ekspozycji na światło w nocy dla środowiska i człowieka. Likwidacja oświetlenia nocnego, wprowadzonego w niektórych miastach na skutek kryzysu energetycznego, np. z pomników, naukowcy postrzegają jako krok we właściwym kierunku. Ochronę można jednak podjąć także we własnych czterech ścianach, na przykład stosując źródła światła o ciepłej barwie bursztynu zamiast mocnego światła o dużej zawartości koloru niebieskiego.

Badanie polegało na syntezie i analizie artykułów naukowych z ostatnich lat na temat wpływu nocnego zanieczyszczenia sztucznym światłem na zdrowie publiczne. Autorzy przedstawiają aktualny stan wiedzy, wskazują krytyczne obszary przyszłych badań oraz zwracają uwagę na ostatnie kroki polityczne w tym obszarze, odnosząc się m.in. do skutków kryzysu energetycznego. Przedstawiają także swoje propozycje naprawcze, w tym zalecenia dotyczące ograniczenia i lepszego zarządzania oświetleniem na obszarach miejskich.

„Dotychczasowe badania pokazują, że nadmierna ekspozycja człowieka na światło w nocy może zaburzać rytm dobowy, w tym fizjologię, poprzez hamowanie wydzielania melatoniny i zakłócanie snu” – mówi dr Karolina Zielińska-Dąbkowska, cytowana na stronie internetowej uczelni. „Coraz pojawia się także coraz więcej artykułów wskazujących, że może on zwiększać ryzyko wystąpienia przewlekłych chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie, otyłość, depresja i wiele innych”.

Wiele funkcji naszego organizmu, w tym produkcja hormonów, jest regulowanych i podyktowanych kolejnymi momentami dnia i nocy. Zbyt duża ilość sztucznego światła w porze, gdy powinno być ciemno, zaburza ten naturalny rytm, a co za tym idzie, także funkcjonowanie układu hormonalnego.

Na przykład tłumione jest wydzielanie melatoniny – hormonu ułatwiającego zasypianie, stąd problemy ze snem i chroniczne zmęczenie.

Ekspozycja na światło w nocy powoduje również przeciążenie układu wzrokowego, ponieważ nawet bodźce wzrokowe niezauważone przez śpiących mogą wywołać procesy zakłócające główne mechanizmy naprawcze organizmu.

Rozwój chorób układu krążenia i nowotworów może wiązać się także z ekspozycją na sztuczne światło w nocy. Istnieją dowody na zwiększone ryzyko zachorowania na raka u osób regularnie pracujących w nocy.

Ekspozycja na nocne światło osłabia również układ odpornościowy i jest uważana za czynnik ryzyka cukrzycy typu 2, nadciśnienia, otyłości i depresji.

„Badania nad skutkami ekspozycji na światło w nocy przedstawiają niepokojący obraz” – mówi współautorka badania, dr Eva Schernhammer z Wiednia. „Biorąc pod uwagę ten narastający problem, pilnie opowiadamy się za większą liczbą badań naukowych, w tym analizą indywidualnej ekspozycji na światło wpadające do pomieszczeń z zewnątrz”. Jego zdaniem potrzebne jest głębokie zrozumienie tego problemu, aby sformułować wiarygodne rekomendacje dotyczące korzystania z oświetlenia zewnętrznego w porze nocnej i przekonać polityków do działań na rzecz ograniczenia zanieczyszczenia świetlnego.

„Naukowcy coraz poważniej podchodzą do tego tematu, jednak – jak wskazujemy w dokumencie – potrzebne są dodatkowe badania środowiskowe, na podstawie których możliwe byłoby opracowanie metod zapobiegania i zarządzania zanieczyszczeniami światłem sztucznym oraz przygotowanie wytycznych dla projektantów i producentów źródeł światła, aby to oświetlenie stało się zdrowsze i bezpieczniejsze” – dodaje dr Zielińska-Dąbkowska.

Jak podkreśla naukowiec, publikacja na temat zanieczyszczenia światłem w nocy w tak prestiżowym czasopiśmie jak Nauka (https://doi.org/10.1126/science.adg5277) wyraźnie pokazuje, że dyskusja publiczna na ten temat wkracza na nowy poziom. Widać to po rosnącej na przestrzeni ostatnich pięciu lat liczbie artykułów i rosnącej świadomości społecznej.

„Publikacja w Nauka oraz moje dwa poprzednie artykuły na ten temat w Natura są ważne, bo pokazują potrzebę i wartość badań interdyscyplinarnych, a także to, że profesjonaliści, architekci, mogą mieć coś ważnego do powiedzenia na forum międzynarodowym” – mówi dr Zielińska-Dąbkowska. (PAPKA)

PAP – Nauka w Polsce, Katarzyna Czechowicz

kap/zan/

tr. RL