Walentyna Janta-Połczyńska, polska bohaterka wojenna, umiera w wieku 107 lat

Walentyna Janta-Połczyńska, jedna z ostatnich żyjących członków polskiego rządu na uchodźstwie, który powstał po najeździe na Polskę przez nazistowskie Niemcy, zmarła 2 kwietnia w Queens. Miała 107 lat.

Jej śmierć w szpitalu potwierdziła jej siostrzenica i najbliższa ocalała Karolina Rostafinski Merk.

Pani Janta-Połczyńska – wówczas Walentyna Stocker – wyemigrowała po wojnie do Nowego Jorku i wyszła za mąż za dziennikarza i poetę Aleksandra Jantę-Połczyńskiego. Otworzyli antykwariat w Nowym Jorku, a ich dom w Elmhurst w Queens stał się miejscem spotkań polskich artystów, pisarzy i emigrantów, którzy uciekli przed komunistyczną dyktaturą, która przejęła władzę po wojnie. Dała się poznać jako „Pierwsza Dama Polonii Amerykańskiej”.

Kiedy w 1939 roku najechała Polska, pani Janta-Połczyńska uczyła się angielskiego w Londynie i wkrótce została zatrudniona w polskiej ambasadzie. Awansowała na osobistego sekretarza generała Władysława Sikorskiego, premiera rządu RP na uchodźstwie i dowódcy Wolnych Sił Zbrojnych RP i została jego powierniczką.

Jako główna tłumaczka polskiego gabinetu uczestniczyła w spotkaniach z zagranicznymi przywódcami, w tym z Winstonem Churchillem.

Odegrała także dwie role wywiadowcze dla polskiego ruchu oporu. W jednym tłumaczyła i przygotowywała raporty z Jan Karski, konspiracyjny kurier, który jako jeden z pierwszych naocznych świadków przedstawił okrucieństwa na Żydach w warszawskim getcie, zanim zostali deportowani do obozów zagłady.

W swojej innej roli wywiadowczej pomagała organizować Dawn, tajną stację radiową nadającą do Polski z kompleksu wywiadowczego w Anglii. Jako jedna z pierwszych ogłosiła.

W biografii pana Karskiego „Inferno” Waldemar Piasecki napisał, że „ze swoim językiem i kwalifikacjami zawodowymi była nieocenionym osiągnięciem”.

Jej ostatnią misją dla generała Sikorskiego była pomoc w jego przygotowaniach do pogrzebu; Zginął, gdy jego samolot rozbił się po starcie z Gibraltaru w lipcu 1943 roku.

Walentyna Stocker urodziła się 1 lutego 1913 r. We Lwowie należącym wówczas do Austro-Węgier, znanym obecnie jako miasto Lemberg w zachodniej Ukrainie. Jej ojciec Ludwik pracował w górnictwie i pochodził z angielskiej rodziny, która zainicjowała poszukiwania ropy naftowej we wschodniej Polsce. Jej matką była Karolina Kochanowska.

Wyjechała z kraju na studia do Anglii w 1938 roku, gdzie była krótko żoną Wilhelma Pacewicza, polskiego oficera marynarki. W Anglii była znana jako Valentina.

Po wojnie została skierowana do służby kobiecej i otrzymała stopień podporucznika Wojska Polskiego. Pracowała jako tłumaczka pod patronatem amerykańskim we Frankfurcie, gdzie przeprowadzała głównie wywiady z polskich byłych jeńców wojennych i więźniów obozów koncentracyjnych, którzy byli ofiarami eksperymentów medycznych.

W 1947 r. Wyjechała z matką do Stanów Zjednoczonych (jej ojciec zmarł przed wojną), w 1949 r. Poślubiła pana Jantę-Połczyńskiego. Poznali się w Londynie po tym, jak uciekł z niewoli niemieckiej.

Para mieszkała w Buffalo w stanie Nowy Jork, zanim otworzyła swoją księgarnię w Nowym Jorku i zamieniła swój dom w schronienie dla elity polskiej emigracji, w tym pisarzy takich jak Zbigniew Herbert, Jerzy Kosiński, Jan Kott oraz laureat Nagrody Nobla Czesław Miłosz.

Pani Janta-Połczyńska była aktywna w Jozef Pilsudksi Institute of America, organizacja zajmująca się badaniami naukowymi i archiwum na Brooklynie Fundacja Kościuszkowska – amerykańskie centrum kultury polskiejna Manhattanie. Pracowała także dla Irackiej Misji przy ONZ.

Po śmierci męża przekazała Bibliotece Narodowej w Warszawie wiele kart, dokumentów, druków i rękopisów ze swojej księgarni. W 2011 roku została odznaczona Medalem Zasłużony dla Kultury Polskiej przyznawanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, aw 2016 otrzymała Orzeł im. Jana Karskiego.

Z powodu pandemii koronawirusa jej pogrzeb był prywatny, ale był transmitowany online. Jej prochy mają być złożone obok męża na warszawskim cmentarzu.