Wymiana więźniów: Iran uwalnia dyplomatów UE, Szwecja uwalnia Hamida Nouriego

DUBAJ, Zjednoczone Emiraty Arabskie (AP) – Iran i Szwecja przeprowadziły w sobotę wymianę więźniów, a Teheran wypuścił dyplomatę Unii Europejskiej i innego mężczyznę. W zamian za Irańczyka został skazany w Sztokholmie za zbrodnie wojenne w związku z udziałem w masowych egzekucjach w Republice Islamskiej w 1988 r.

Powodem aresztowań obu Szwedów mogło być aresztowanie Hamida Nouriego przez Szwecję w 2019 r., kiedy podróżował do tego kraju w celach turystycznych. Częścią strategii Iranu od rewolucji islamskiej w 1979 r. jest wykorzystywanie osób mających kontakty za granicą jako karty przetargowej w negocjacjach z Zachodem.

Podczas gdy irańska telewizja państwowa twierdziła bez dowodów, że Nouri został „nielegalnie przetrzymywany”, szwedzki premier Ulf Kristersson powiedział, że dyplomata Johan Floderus i drugi obywatel Szwecji, Saeed Azizi, stoją w obliczu „piekła na ziemi”.

„Iran uczynił tych Szwedów pionkami w cynicznej grze negocjacyjnej, której celem jest uwolnienie irańskiego obywatela Hamida Nouriego ze Szwecji” – powiedział w sobotę Kristersson. „Od początku było jasne, że ta operacja będzie wymagała trudnych decyzji; teraz rząd podjął takie decyzje”.

Telewizja państwowa wyemitowała zdjęcia Nouriego kulejącego wysiadającego z samolotu na międzynarodowym lotnisku Mehrabad w Teheranie i przytulanego przez rodzinę.

„Jestem Hamid Nouri. Jestem w Iranie” – powiedział. „Bóg mnie wyzwala”.

Zadbał o to, aby wielokrotnie nawiązywać do Mudżahedinów-e-Khalq i wyśmiewać ich, uwalniając je. Irańska grupa dysydentów w oświadczeniu skrytykowała tę wymianę zdań, stwierdzając, że „będzie ona zachęcać religijny faszyzm do nasilenia terroryzmu, brania zakładników i wymuszeń”.

Jak podała jego państwowa agencja informacyjna, Oman, sułtanat na wschodnim krańcu Półwyspu Arabskiego, pośredniczył w uwolnieniu. Oman od dawna pełni rolę pośrednika między Iranem a Zachodem. Do wymiany zdań doszło w czasie, gdy świat muzułmański obchodzi Święto Ofiarowania, które kończy pielgrzymkę hadżdż i kiedy zwykle wypuszcza się więźniów.

W 2022 roku Sąd Okręgowy w Sztokholmie skazał Nouri na dożywocie. Zidentyfikowano go jako zastępcę prokuratora w więzieniu Gohardasht niedaleko irańskiego miasta Karaj.

Masowe egzekucje w 1988 r. miały miejsce pod koniec długiej wojny między Iranem a Irakiem. Po tym, jak ówczesny najwyższy przywódca Iranu Ruhollah Chomeini zaakceptował wynegocjowane przez ONZ zawieszenie broni, członkowie irańskiej grupy opozycyjnej Mujahedin-e-Khalq, ciężko uzbrojeni przez Saddama Husajna, w niespodziewanym ataku szturmowali irańską granicę.

Iran ostatecznie odparł atak, ale atak ten przygotował grunt pod pozorowane wznowienie procesów więźniów politycznych, bojowników i innych osób, co stało się znane jako „komisje śmierci”.

Międzynarodowe organizacje praw człowieka uważają, że stracono do 5000 osób. Iran nigdy w pełni nie przyznał się do egzekucji, które najwyraźniej przeprowadzono na rozkaz Chomeiniego. Niektórzy jednak twierdzą, że na kilka miesięcy przed śmiercią w 1989 r. odpowiedzialność ponosili inni wyżsi urzędnicy.

Nieżyjący już prezydent Iranu Ebrahim Raisi, który zginął w maju w katastrofie helikoptera, brał także udział w masowych egzekucjach.

Rodzina Floderusa poinformowała, że ​​został aresztowany na lotnisku w Teheranie w kwietniu 2022 r., gdy wracał z wakacji z przyjaciółmi. Floderus był przetrzymywany przez wiele miesięcy, zanim jego rodzina i inne osoby upubliczniły informację o jego przetrzymywaniu.

Sprawa Aziziego była mniej znana, ale w lutym grupa Działaczy na rzecz Praw Człowieka w Iranie poinformowała, że ​​obywatel irańsko-szwedzki został skazany przez Sąd Rewolucyjny w Teheranie na pięć lat więzienia. Jest oskarżony o „zgromadzenia i spisek przeciwko bezpieczeństwu narodowemu”. Grupa stwierdziła, że ​​Azizi ma raka.

Najwyższy dyplomata UE Josep Borrell pochwalił uwolnienie obu mężczyzn.

„Inni obywatele UE nadal są arbitralnie przetrzymywani w Iranie” – napisał na platformie społecznościowej X. „Będziemy nadal walczyć o ich wolność wspólnie z innymi państwami UE”.

Iran od dawna upierał się, że nie przetrzymuje więźniów do celów negocjacji, mimo że kilka lat i kilka wymian więźniów ze Stanami Zjednoczonymi i innymi krajami udowodniło, że jest inaczej.

Wymiana zdań nie doprowadziła jednak do uwolnienia Ahmadrezy Djalali, szwedzko-irańskiego eksperta w dziedzinie medycyny katastrof, który od dawna jest arbitralnie przetrzymywany przez Teheran od czasu jego aresztowania w 2016 r., jak od dawna opisywał panel ONZ. Djalali grozi egzekucja po uznaniu go za winnego „korupcji na ziemi” w procesie Sądu Rewolucyjnego w 2017 r., opisanym przez Amnesty International jako „wyjątkowo niesprawiedliwy”.

„Rodzina Ahmadrezy Djalali nie została poinformowana ani w żaden sposób ostrzeżona, że ​​jest to umowa w toku i że Ahmadreza Djalali ma zostać pozostawiony, NAWET że jest obywatelem Szwecji przetrzymywanym jako zakładnik najdłużej” – głosi kampania wzywająca do jego uwolnienia. „Czytasz dzisiejsze wiadomości jak wszyscy inni”.

___

Współautorzy prasy Amir Vahdat z Teheranu w Iranie i Jari Tanner z Helsinek wnieśli swój wkład w powstanie tego raportu.