Biolodzy z Białegostoku pomagają w reintrodukcji rysia do Polski

Jak poinformowała Katarzyna Dziedzik, rzeczniczka Uniwersytetu w Białymstoku, działania te będą prowadzone w ramach projektu „Poszerzenie obszaru występowania populacji rysia w północnej Polsce”. Największa uczelnia podlaska podpisała w tej sprawie porozumienie z Zachodniopomorskim Towarzystwem Przyrodniczym. Wartość zleconych prac to prawie 520 000 zł.

Oczekiwanymi rezultatami działań projektowych będzie wzrost zarówno liczebności zwierząt (z niecałych 120 rysi żyjących w naszym kraju do 149), jak i obszaru, na którym żyją (przewiduje się, że obecna powierzchnia około 13 200 km2 zostanie zagospodarowana powiększona o minimum 4000 km2).

Reintrodukcja to celowe wypuszczenie do dawnych siedlisk rodzimych gatunków zwierząt i roślin, które kiedyś tam żyły, ale zostały wytępione. Reintrodukcja jest środkiem prowadzącym do przywrócenia gatunku, czyli odbudowy jego populacji.

„Wprowadzenie, a ściślej: przywracanie na terenach zdominowanych przez człowieka tzw. drapieżników wierzchołkowych, do których zalicza się rysie, przyczyni się do większej równowagi w ekosystemie i jego stabilności” – mówi profesor Mirosław Ratkiewicz z Katedry Zoologii i Genetyki na Uniwersytecie w Białymstoku, który wraz z dr Maciejem Matosiukiem będzie prowadził badania genetyczne rysi żyjących w Polsce.

Ratkiewicz wyjaśnia, że ​​w praktyce więcej drapieżników oznacza lepszą regulację np. liczebności zwierząt kopytnych. „To z kolei poprawi stan lasów, bo kopytne żerują m.in. na młodych pędach drzew” – mówi badacz.

I dodaje: „Kiedy ekosystemy leśne będą lepiej funkcjonować, będą lepiej chronić nas przed zmianami klimatycznymi. Ta samoregulacja ekosystemu jest istotna także z punktu widzenia ekonomiki rolnictwa, gdyż możemy spodziewać się mniejszych szkód wyrządzanych przez zwierzęta w uprawach w sąsiedztwie lasów i niższych odszkodowań wypłacanych rolnikom z tytułu takich szkód.

W Polsce rysie występują w dwóch odrębnych populacjach: karpackiej i północno-wschodniej (bałtyckiej). Obydwa charakteryzują się nie tylko izolacją fizyczną, ale także różnicą genetyczną.

„Przyszłość populacji bałtyckiej jest niepewna, a jej długoterminowe przetrwanie zależy od zwiększenia liczby lokalnych i zróżnicowanych genetycznie populacji tego gatunku” – czytamy w komunikacie prasowym Uniwersytetu w Białymstoku. Jednocześnie należy stworzyć warunki do przemieszczania się osobników i przepływu genów w obrębie metapopulacji rysia bałtyckiego w Polsce, na Litwie i w Europie Środkowej.

„Aby to osiągnąć, osobniki przeznaczone do rozrodu i przemieszczania się muszą być starannie dobierane i posiadać cechy genetyczne typowe dla populacji tego gatunku na nizinach, co zwiększy ich szanse na przeżycie” – twierdzą badacze.

Za analizy genotypowe rysi odpowiadać będą naukowcy z Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku. Twoje badania obejmą zarówno osobniki wyhodowane w niewoli, jak i osobniki urodzone na wolności.

„Określimy pokrewieństwo genetyczne każdego zwierzęcia, jego przynależność populacyjną i poziom zmienności genetycznej. W tym celu wykorzystamy próbki krwi, włosów, innych tkanek lub odchodów rysia. Na tej podstawie będziemy rekomendować zwierzęta do hodowli w gospodarstwach rolnych i do wypuszczenia na wolność na konkretnym terenie – mówi profesor Ratkiewicz.

Ponadto biolodzy z Uniwersytetu w Białymstoku opracują koncepcję działania bazy genotypów rysi i wgrają dane z przeprowadzonych analiz (w tym dostarczonych przez partnerów projektu).

Uczelnia dodaje, że Maria Truskolaska z Centrum Orientalnego Transferu Technologii Uniwersytetu w Białymstoku również będzie „zaangażowana w zadania projektowe”.

Międzynarodowy projekt „Poszerzenie obszaru występowania populacji rysia w północnej Polsce” będzie realizowany w latach 2023-2028 przez 3 kraje: Polskę, Litwę i Niemcy, w ramach europejskiego programu LIFE. W Polsce projekt będzie realizowany przez Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze we współpracy z Lasami Państwowymi – Nadleśnictwo Spychowo.

Zachodniopomorskie Towarzystwo Przyrodnicze zrealizowało już projekt poświęcony rysiom z udziałem naukowców z Uniwersytetu w Białymstoku pt. „Powrót rysia do północno-zachodniej Polski”. Projekt zakończył się w 2022 roku.

PAP – Nauka w Polsce

amk/ bar/ kap/

tr. RL