Nowa wersja Zielonego Trójkąta Weimarskiego

Obecny kontekst geopolityczny zmusza Trójkąt Weimarski składający się z Francji, Niemiec i Polski do priorytetowego traktowania obronności i bezpieczeństwa. Na posiedzeniu Rady do Spraw Zagranicznych UE w dniu 22 kwietnia organizacje pozarządowe, zespoły doradców i przedsiębiorstwa argumentują, że „Zielony Trójkąt Weimarski” mógłby zapewnić osiągnięcie celów klimatycznych UE i rozwiązać kluczowe kwestie konkurencyjności i spójności gospodarczej.

Sylwia Andralojc-Bodych jest starszym doradcą ds. polityki klimatycznej UE i współpracy polsko-niemieckiej, a Marion Guénard jest starszym doradcą ds. polityki klimatycznej UE i współpracy francusko-niemieckiej, obie w Germanwatch.

Deklarowanym celem Trójkąta Weimarskiego jest promowanie współpracy w zakresie wyzwań transgranicznych i ogólnounijnych oraz wzmacnianie spójności europejskiej. W tym formacie współpraca między Polską, Francją i Niemcami nabrała ostatnio tempa, wraz z bardziej postępowym rządem w Polsce, nowym francuskim ministrem spraw zagranicznych, który pomyślnie dodał do swojego tytułu „sprawy europejskie”, oraz niemieckim rządem federalnym, który ma Współpraca trójstronna zakotwiczona w jego umowie koalicyjnej.

W ich najnowszym wspólne oświadczenie Od 12 lutego uwaga trzech rządów będzie skupiona przede wszystkim na obronności. Trójkąt pominął jednak palące kwestie, takie jak realizacja najważniejszego projektu UE, czyli Europejskiego Zielonego Ładu (EGD).

Trójka mocy

Niemcy, Francja i Polska reprezentują łącznie 40% populacji UE i odpowiadają za 47% emisji gazów cieplarnianych w UE. Ich polityka energetyczna i wizja transformacji często kolidują ze sobą: Polska jest w dużym stopniu uzależniona od węgla, Francja w dalszym ciągu priorytetowo traktuje energię nuklearną, a Niemcy nagle odeszły od niegdyś dominującego taniego rosyjskiego gazu.

Najwyższy czas, aby te trzy kraje uznały swój potencjał w zakresie realizacji ambitniejszego i bardziej sprawiedliwego programu klimatycznego UE poprzez rozszerzenie współpracy klimatycznej poza kwestie bezpieczeństwa energetycznego.

Czas na Zielony Trójkąt Weimarski

Niedawny Ankieta Badanie przeprowadzone przez Centrum Jacques’a Delorsa pokazuje silne poparcie demokratyczne dla działań klimatycznych we wszystkich krajach Trójkąta Weimarskiego. Większość wyborców w Niemczech, Francji i Polsce opowiada się za ambitnymi działaniami klimatycznymi obejmującymi silniejszą ekologiczną politykę przemysłową i inwestycyjną oraz skupieniem się na sprawiedliwej społecznie transformacji.

Trzy kraje mogłyby połączyć swoje zasoby, aby osiągnąć postęp w tych kwestiach i w ten sposób znacząco przyczynić się do osiągnięcia celów klimatycznych UE.

Nadszedł czas na nową, znacznie bliższą współpracę klimatyczną. Trójkąt Weimarski potrzebuje drugiego „zielonego” filaru, aby zachować stabilność. W liście otwartym opublikowany dzisiaj Różne organizacje ekologiczne, think tanki, instytucje naukowe i firmy z trzech krajów wzywają do utworzenia „Zielonego Trójkąta Weimarskiego”, który zapewni ciągłą wymianę i współpracę w kwestiach klimatycznych i energetycznych.

Autorzy wzywają swoje rządy do zapewnienia kontynuacji transformacji energetycznej UE i możliwie najszybszej eliminacji zależności UE od paliw kopalnych.

Priorytety Zielonego Trójkąta Weimarskiego przed polską prezydencją w Radzie UE

Oprócz współpracy energetycznej Trójkąt Weimarski mógłby zasygnalizować europejską jedność w zakresie działań klimatycznych, nadając priorytet dodatkowej współpracy w zakresie dekarbonizacji przemysłu, inwestycji klimatycznych oraz uczciwej i sprawiedliwej społecznie transformacji.

Niemcy, Francja i Polska odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu krajobrazu przemysłowego UE i są wspólnie odpowiedzialne za 43% produkcji przemysłowej UE. Powinny wspierać porozumienie w sprawie dekarbonizacji przemysłu za pomocą ukierunkowanych wspólnych inwestycji i przewodzić w zakresie ekologicznych zamówień publicznych na produkty i infrastrukturę o zerowej emisji netto.

Niemcy i Francja wdrożyły już środki wspierające przejście przemysłu na zerową emisję netto, takie jak kontrakty węglowe na różnicę i dotacje dla producentów samochodów elektrycznych w UE.

Polska perspektywa jest istotna w reprezentowaniu potrzeb państw członkowskich posiadających mniejszą pomoc państwa dla przemysłu i ich zainteresowanie dodatkowym finansowaniem, na przykład poprzez Europejski Fundusz Suwerenności. Członkowie Trójkąta Weimarskiego mogliby wspólnie przyspieszyć dekarbonizację przemysłu na szczeblu UE, co przyniesie korzyści całemu rynkowi wewnętrznemu, zmniejszając w ten sposób ryzyko wojny o subsydia.

Ważnym krokiem będzie zamknięcie europejskiej luki inwestycyjnej w dziedzinie klimatu. Francuski think tank I4CE oszacował niedawno brak inwestycji do 2030 roku 406 miliardów euro rocznie.

Trójkąt Weimarski powinien skłonić UE do reagowania na potrzeby inwestycji klimatycznych poprzez zwiększanie efektywności wydatkowania budżetu UE, doskonalenie zasad przeznaczania wydatków klimatycznych i znajdowanie nowych źródeł finansowania – np. w negocjacjach w sprawie kolejnych wieloletnich ram finansowych.

Aby przyspieszyć ochronę klimatu, należy również dalej rozwijać środki ochrony socjalnej i spójności, aby zapewnić społecznie sprawiedliwą transformację i długoterminową akceptację społeczną. Ponieważ kraje UE przygotowują się do wprowadzenia nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji dla dróg i budynków (ETS-2), proaktywność będzie miała kluczowe znaczenie dla wspierania dekarbonizacji szczególnie wrażliwych gospodarstw domowych.

Chociaż Europejski Fundusz na rzecz Klimatu Społecznego (SCF) jest krokiem we właściwym kierunku, Trójkąt Weimarski musi zobowiązać się do jego natychmiastowego rozszerzenia, czemu towarzyszyć będzie kompleksowe prawodawstwo wspierające przejście na poziomie gospodarstw domowych na bezemisyjne ogrzewanie i mobilność.

Niemcy, Francja i Polska powinny świecić przykładem i uzyskać dostęp do aż do 37% funduszy SCF, a także zapewnić szerokie współfinansowanie i rozwój planów na rzecz klimatu społecznego, które skutecznie eliminują słabe punkty w sektorach transportu i budownictwa.

Polska, jako wpływowy głos w Europie Środkowo-Wschodniej, wraz z Niemcami i Francją, jako dwa silne motory polityki UE, powinna połączyć siły, aby promować uczciwe i sprawiedliwe społecznie działania na rzecz ochrony klimatu.

W miarę zbliżania się nowego cyklu instytucjonalnego UE i zbliżania się polskiej prezydencji w Radzie UE nadszedł czas na Zielony Trójkąt Weimarski.