Żydowskie „sądy honorowe” po Holokauście kierowały pragnieniem zemsty niektórych ocalałych

W następstwie II wojny światowej wielu ocalałych z Holokaustu w Europie i Izraelu zmagało się z pragnieniem zemsty. Niektórzy uciekali się do prowizorycznych „sądów honorowych” w celu uzyskania ulgi.

Utworzone w ramach odtworzonych gmin żydowskich i obozów przesiedleńców (DP), sądy nie miały jurysdykcji poza gminą żydowską.

Działający do 1950 r. nieformalny wymiar sprawiedliwości stosował kary od zakazu sprawowania urzędów publicznych po wykluczenie ze społeczności.

„Sądy osądzały ocalałych oskarżonych o niemoralne zachowanie wobec innych Żydów i rzekome pomaganie nazistom w ich ludobójstwie” – powiedziała historyk Laura Jockusch, która mówiła o sądach honorowych podczas wirtualnego wydarzenia w United States Holocaust Memorial Museum 26 października.

Szacunki co do liczby rzekomych „współpracowników” postawionych przed sądem są różne, ale tylko społeczność żydowska w Polsce otworzył 175 plików i ścigał 25 Żydów jako kolaborantów.

W niemieckich obozach dla przesiedleńców, w których żyły tysiące ocalałych, władze USA zezwoliły sądom honorowym i komisjom dla „uwolnionych Żydów” na „wyczyszczenie zbiegłych kolaborantów z szeregów społeczności żydowskiej”, powiedział Jockusch.

Historycy szacują, że w sprawach opartych na obozach dla PD osądzono aż 200 osób.

„Wśród ocalałych z Holokaustu panowało powszechne przekonanie, że przywódcy społeczności i Żydzi zmuszeni do pracy dla nazistów w gettach i obozach działali na szkodę swoich współbraci Żydów” – powiedział Jockusch, który współredagował „Żydowskie sądy honorowe: Revenge, Retribution and Reconciliation in Europe and Israel after the Holocaust”, opublikowana w 2015 roku.

Szesnastu z dziewiętnastu oskarżonych o zbrodnie wojenne popełnione podczas wojny w Dora-Mittelbau. W grupie było czterech kapo. 17 września 1947, Dachau, Niemcy (US Holocaust Memorial Museum, dzięki uprzejmości National Archives and Records Administration, College Park)

Według Jockuscha przed sądami postawiono trzy grupy osób. Najczęstszymi byli byli kapo, którzy nadzorowali kolegów Żydów w obozach koncentracyjnych, a także byli członkowie policji żydowskiej utworzonej w gettach.

„[These people] podobno cieszył się uprzywilejowanymi stanowiskami i miał moc ratowania Żydów, ale tego nie zrobił” – powiedział Jockusch, profesor studiów nad Holokaustem na Brandeis University.

Rzadziej niż kapo czy policjanci, byli członkowie Judenratu (Rady Żydowskiej) byli niekiedy wzywani przed sądy za ich rolę w realizacji niemieckich rozkazów w gettach.

Jockusch powiedział, że konkretne przestępstwa obejmowały znęcanie się fizyczne i słowne, kradzież i „wywoływanie niepokoju” poprzez użycie obraźliwego języka.

Kapo w obozie koncentracyjnym Salaspils na Łotwie, ubrany w żółtą odznakę i opaskę Lagerpolizist (policjant obozowy) (YIVO)

Sądy stosowały powszechne praktyki prawne, w tym dowodząc niewinności oskarżonych do czasu udowodnienia jej winy oraz dopuszczając świadków z obu stron.

Sądy dalekie od bycia sądami „kangurowymi”, wymagają dokładnego śledztwa przed wymierzeniem kary.

Zasada wyznawana przez większość sądów honorowych głosiła, że ​​ocaleni, którzy służyli na przykład jako kapo lub członkowie policji gettowej, nie byli automatycznie winni.

„Tak nosili [the role] – powiedział Jockusch, który uważa, że ​​określenie kolaborant nie powinno odnosić się do żydowskich ofiar nazistów.

„Nawet Żydzi, którzy zdradzili kryjówki innych Żydów, nie identyfikowali się z nazistowskim projektem budowania świata bez Żydów” – powiedział Jockusch.

Sądy honorowe pozwoliły niektórym podejrzanym „oczyścić swoje nazwiska”, podczas gdy inni byli ścigani i karani za „wykroczenia moralne” w latach wojny, powiedział Jockusch.

„Niektóre działania więźniów były rzeczywiście wyborem” – powiedział Jockusch, odnosząc się do żydowskich urzędników, którzy nadużywali swojej władzy ze szkodą dla innych Żydów.

„Więcej o moralności niż o prawie”

Na fotografiach wykonanych w sądach honorowych w latach 50. spotkania wyglądają zdecydowanie nieformalnie. Na jednym zdjęciu pięciu wybranych członków sądu i sekretarz nagraniowy siedzą wokół stołu pod wizerunkiem Teodora Herzla, którego córka zginęła w nazistowskim obozie koncentracyjnym.

Proces żydowski po Holokauście „sąd honorowy” (YIVO)

Łagodny wygląd improwizowanego postępowania krył emocje kipiące pod powierzchnią w wielu gminach żydowskich. Dla niektórych ocalałych, powiedział Jockusch, szukanie sprawiedliwości było częścią pamiętania członków rodziny zamordowanych przez nazistów.

Zarówno w Izraelu, jak iw Europie przywódcy społeczności obawiali się „czujnej sprawiedliwości” lub ocalałych biorących sprawy w swoje ręce. Sądy były dla ludzi sposobem wyrażania złości i szukania sprawiedliwości bez uciekania się do przemocy.

„Podczas wojny żydowski ruch oporu w Europie Wschodniej zamordował kilku urzędników Judenratu, policję gettową i informatorów, a więźniowie obozów koncentracyjnych czasami martwy brutalni ex-kapo pozbawieni autorytetu przez Niemców” – napisał Gabriel N. Finder, który współredagował „Żydowskie Sądy Honorowe” z Jockuschem.

Niemiecki policjant i Żyd przy wejściu do łódzkiego getta. (domena publiczna)

„Po wyzwoleniu byli ocaleni, którzy chcieli rozliczyć się z żyjącymi żydowskimi kolaborantami” – napisał Finder.

W latach pięćdziesiątych w Izraelu dziesiątki ocalałych znaleźli swoich starych kapo w autobusach, restauracjach i innych miejscach publicznych.

Te przypadkowe spotkania wzbudziły skrajne uczucia u niektórych ocalałych, powiedział Jockusch.

„Sądy honorowe pokazują gniew, jaki niektórzy ocaleni czuli wobec innych ocalałych” – powiedział Jockusch. „Ten gniew miał prawdziwy potencjał przemocy” – powiedziała, dodając, że sądy pozwoliły ocalałym „złagodzić uczucia zemsty” poprzez proces publiczny.

W warszawskim getcie okupowanej Polski podczas II wojny światowej władze nazistowskie powołały żydowską policję do utrzymania porządku i wykonywania ich rozkazów. (domena publiczna)

Kary wymierzane przez sądy honorowe obejmowały obniżenie świadczeń socjalnych, utratę prawa wyborczego gminy oraz zakaz sprawowania funkcji gminnych.

Najsurowszą karą, powiedział Jockusch, było „wykluczenie ze społeczności”.

W środku Obozy dla przesiedleńców obsługiwane przez AmerykanówŻydowskie sądy honorowe i związane z nimi komisje nie mogły nakładać grzywien ani kary więzienia. Niektóre sądy sprzeciwiły się temu zakazowi, powiedział Jockusch, demonstrując żądanie surowszych kar wśród ocalałych.

W ocenie Jockuscha, sądy honorowe zapewniają „okno, w jaki sposób szczątki europejskich Żydów po wojnie zmierzyły się nie tylko z samym ludobójstwem, ale także z bolesną świadomością, że nazistowski sprawca ustawiał ofiary przeciwko sobie” – powiedział. tam.

Rada Żydowska w Łodzi w okupowanej przez hitlerowców Polsce. (Domena publiczna)

„Nazistowscy sprawcy wspólnie manipulowali swoimi ofiarami i zmuszali je do współudziału w niszczeniu własnej społeczności” – powiedział Jockusch.

Kiedy sądy honorowe w Europie i Izraelu zostały zamknięte, więcej ludzi zrozumiało, że „Żydzi na tak zwanych uprzywilejowanych pozycjach byli ostatecznie bezsilni” – powiedział Jockusch.

„Te sprawy dotyczyły bardziej moralności niż prawa”, powiedział Jockusch, który powiedział, że postępowanie pomogło ludziom „przesłuchać i poradzić sobie z tą trudną przeszłością”.

Rada Żydowska w Krakowie podczas niemieckiej okupacji Polski (domena publiczna)

Krytycznie sądy honorowe pomogły zapewnić Żydów, że „nie przegrali” [their] uczciwość moralna i [their] wartości społeczne”, wbrew nazistowskim twierdzeniom o żydowskiej niemoralności, powiedział Jockusch.

„Sądy zapewniły przestrzeń do przetwarzania i pracy z traumą, a także wyznaczały normy na przyszłość” – powiedział Jockusch.