Polska strategia wodorowa | Allen & Overy LLP

2 listopada 2021 r. Rada Ministrów przyjęła polską strategię wodorową do 2030 r. z perspektywą do 2040 r. (strategia). Strategia określa główne cele i ponad 40 działań na rzecz rozwoju niskoemisyjnej gospodarki wodorowej w Polsce, z naciskiem na wykorzystanie wodoru w sektorach energetyki, transportu i przemysłu. Obejmuje każdą część łańcucha wartości gospodarki wodorowej: produkcję, dystrybucję, konwersję, magazynowanie i wykorzystanie wodoru oraz niezbędne zmiany legislacyjne i finansowanie. Przedstawione w strategii rozwiązania są wynikiem wnikliwej analizy polityk wodorowych obowiązujących w innych krajach i mają na celu wykorzystanie polskiego potencjału technologicznego, naukowo-badawczego do rozwoju nowoczesnych technologii wodorowych i budowy polskiej gospodarki wodorowej. Technologie wodorowe są nie tylko centralnym elementem Europejskiego Zielonego Ładu, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej, ale także istotnym czynnikiem utrzymania konkurencyjności polskiej gospodarki. Publikacja strategii pokazuje, że Polska aktywnie włącza się w dyskusję na temat przyszłości rynku wodoru w Unii Europejskiej.

1. Aktualny stan

Z produkcją około 1,3 mln ton Polska jest obecnie trzecim największym producentem wodoru na świecie. Nie jest to jednak wodór niskowęglowy, gdyż jest produkowany głównie przez rafinerie i zakłady chemiczne i nie wykorzystuje procesu elektrolizy wody. Poza kilkoma prototypami elektrolizerów powstałymi w ramach programów B+R, w Polsce nie ma funkcjonujących systemów do produkcji zielonego wodoru.

W chwili obecnej stan łańcucha wartości gospodarki wodorowej jest nieodpowiedni/nie do zaakceptowania, a istniejące rozwiązania, które mogą być częścią przyszłego łańcucha wartości gospodarki wodorowej, są na różnym (często niewystarczającym) poziomie dojrzałości technologicznej. Jednak nowe otoczenie regulacyjne i zachęty, w tym finansowe, czynią Polskę bardzo atrakcyjnym rynkiem do inwestowania w produkcję i wykorzystanie wodoru.

2. Cele

Strategia wyznacza sześć głównych celów dla gospodarki wodorowej w Polsce:

a) Wdrażanie technologii wodorowych w sektorach energii elektrycznej i ciepłownictwa

Zastosowanie niskoemisyjnych technologii wodorowych w elektroenergetyce i ciepłownictwie prowadzi do redukcji emisji CO2 oraz dywersyfikacji struktury wytwarzania energii i ciepła poprzez ograniczenie zużycia paliw kopalnych i poprawę bezpieczeństwa energetycznego kraju. Zgodnie ze strategią:

(i) w ciągu najbliższych pięciu lat skupi się na wspieraniu prac badawczo-rozwojowych w zakresie układów kogeneracyjnych i poligeneracyjnych, tak aby do 2025 r. polskie technologie wdrażania systemów P2G (power-to-gas) mogły być pobór mocy co najmniej 1 MW.

(ii) Układy kogeneracyjne i poligeneracyjne powinny być instalowane w budynkach mieszkalnych, biurowych i użyteczności publicznej do 2030 roku. Rok 2030 powinien być także początkiem wykorzystania wodoru do magazynowania energii ze źródeł odnawialnych.

(b) Wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie

Zastąpienie paliw konwencjonalnych wodorem w transporcie publicznym, drogowym, kolejowym, morskim i lotniczym jest niezbędne do osiągnięcia celu, jakim jest transport niskoemisyjny. Planowane w strategii działania obejmują produkcję i eksploatację 100, a nawet 250 autobusów wodorowych do 2025 roku, a następnie nawet 1000 autobusów do 2030 roku, budowę co najmniej 32 stacji paliw wodorowych, rozwój pociągów i statków napędzanych wodorem. oraz produkcja paliw syntetycznych.

(c) Wspieranie dekarbonizacji przemysłu

Niskoemisyjne wykorzystanie wodoru zmniejsza emisje gazów cieplarnianych w tych sektorach gospodarki, które są trudne do zelektryfikowania i dlatego stanowią przeszkodę w osiągnięciu neutralności klimatycznej. W celu promowania dekarbonizacji przemysłu wspierane będą działania związane z wydobyciem i wykorzystaniem niskoemisyjnego wodoru w procesach produkcji petrochemicznej, chemicznej i nawozowej oraz budowa co najmniej pięciu dolin wodoru w Polsce, które zostaną centra doskonałości we wdrażaniu gospodarki wodorowej.

(d) Produkcja wodoru w nowych układach

Aby osiągnąć neutralność klimatyczną, produkcja wodoru powinna opierać się na źródłach niskoemisyjnych lub bezemisyjnych. Z tego powodu działania zaplanowane w strategii obejmują prace badawczo-rozwojowe w zakresie niskoemisyjnych technologii produkcji wodoru oraz wprowadzenie instalacji do produkcji wodoru ze źródeł niskoemisyjnych o mocy minimum 50 MW, takich jak elektroliza wody i para biometanowa reformowanie. Oczekuje się, że do 2030 r. systemy te będą miały moc 2 GW.

e) wydajne i bezpieczne przesyłanie, dystrybucja i magazynowanie wodoru

Wydajna i bezpieczna transmisja, właściwa dystrybucja i przechowywanie wodoru mają kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarki wodorowej. Strategia zakłada więc rozbudowę sieci przesyłowej i dystrybucyjnej energii elektrycznej, w tym adaptację istniejącej infrastruktury gazowej, a także przygotowanie planów nowej, w tym tzw. Autostrady Wodorowej (gazociąg północ-południe). Ponadto nacisk kładziony jest na badania i rozwój lekkich zbiorników do dystrybucji wodoru oraz wykorzystania kawern solnych do przechowywania wodoru.

f) tworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego

Wreszcie, rozwój gospodarki wodorowej nie jest możliwy bez korzystnych ram regulacyjnych. Kluczem do stworzenia przyjaznego dla biznesu otoczenia regulacyjnego pozostaje stworzenie ram regulacyjnych dla wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie, a następnie innych regulacji stanowiących podstawę prawną funkcjonowania rynku wodoru w Polsce. W latach 2022 i 2023 kilka ustaw ma zostać zmienionych w celu promowania dalszego rozwoju gospodarki wodorowej.

3. Środki nielegislacyjne

14 października 2021 r. przedstawiciele administracji rządowej, przedsiębiorców, nauki i organizacji pozarządowych podpisali porozumienie sektorowe na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce. Sygnatariusze zobowiązali się do podjęcia pewnych długoterminowych środków w celu rozwoju nowego sektora, w tym aktualizacji programów edukacyjnych w celu stworzenia wyspecjalizowanej siły roboczej oraz opracowania tanich modeli produkcji, przechowywania i dostarczania niskoemisyjnego i odnawialnego wodoru.

Strategia przewiduje również podjęcie przez polski rząd szeregu działań pozalegislacyjnych, takich jak powołanie centrum technologii wodorowych, specjalnej jednostki zajmującej się m.in. koordynacją projektów B+R, inicjowaniem nowych projektów oraz Rada. i tworzenie przez wodór. Strategia opisuje także tworzenie ekosystemu Polskich Dolin Wodorowych, szkolenie wykwalifikowanych pracowników, współpracę międzynarodową, działania edukacyjne i kampanie społeczne promujące wykorzystanie wodoru.

4. Finansowanie

W celu zapewnienia rozwoju polskiej gospodarki wodorowej strategia przewiduje zapewnienie odpowiednich programów finansowania dla przedsiębiorców, a także tworzenie jednostek naukowych i instytucji publicznych. Strategia wymienia kilka programów i metod finansowania zarówno na poziomie europejskim, jak i krajowym, w tym IPCEI (Ważne projekty o wspólnym europejskim znaczeniu), CEF (Connecting Europe Facility Energy), Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji, finansowanie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ( Programy takie jak „Nowa Energia”, „Zielony Transport Publiczny” i „Uwodornianie Gospodarki”) oraz z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (np. dofinansowanie programu Technologie Wodorowe).